Ukraina

Ukraina ka qenë prej kohësh një shportë buke globale për shkak të kushteve të saj pjellore. Deri në vitit 2011, ajo ishte eksportuesja e tretë më e madhe në botë e drithrave. Përveç kësaj, sektor prodhimi të zhvilluar, veçanërisht në fushën e aviacionit dhe pajisjeve industriale.

Ukraina është një shtet jofederal i përbërë nga 24 oblaste (krahina), një republikë autonome (Krimea), dhe dy qytete me status të veçantë: Kievi, kryeqyteti i saj dhe qyteti më i madh, dhe Sevastopoli, në të cilin ndodhet flota ruse e Detit të Zi sipas një marrëveshjeje qeraje. Ukraina është një republikë nën një sistem gjysmë- presidencial me degë legjislative, ekzekutive dhe gjyqësore të ndara. Që nga shpërbërja e Bashkimit Sovjetik, Ukraina

vazhdon të ketë ushtrinë e dytë më të madhe në Europë, pas asaj të Rusisë. Vendi ka rreth 44.600.000 banorë, 77.8 për qind e të cilëve janë ukrainas etnikë, me minoritete të konsiderueshme të rusëve (17%), bjellorusëve dhe rumunëve. Ukrainishtja është gjuha zyrtare e Ukrainës. Alfabeti i saj është cirilik. Rusishtja gjithashtu flitet gjerësisht. Feja dominante në vend është Krishtërimi Ortodoks Lindor.

Konflikti midis Rusisë dhe Ukrainës ka rrënjë të thella.  Në thelb është një çështje që Moska nuk pranon pavarësinë e Kievit.

Tensionet midis Rusisë dhe Ukrainës datojnë që në mesjetë.  Të dy vendet kanë rrënjë të përbashkëta në shtetin sllav lindor të  Rusisë Kieviane, prandaj presidenti rus Vladimir Putin sot preferon të flasë për “një

popull”.  Në realitet, rrugët e dy popujve janë ndarë për shekuj, dy gjuhë dhe kultura janë shfaqur – të lidhura ngushtë, por të dallueshme.  Ndërsa Rusia u zhvillua politikisht në një perandori, Ukraina nuk arriti të formonte shtetin e saj.  Në shekullin e 17-të, zona të mëdha të Ukrainës së sotme u bënë pjesë e Perandorisë Ruse.  Pas shpërbërjes së saj në 1917, Ukraina u bë e pavarur, e cila zgjati për një kohë të shkurtër, derisa Rusia Sovjetike e pushtoi përsëri. Më pastaj më 1991 pavarësohet nga Rusia.

Në zgjedhjet presidenciale të Ukrainës të vitit 2004, Rusia mbështeti fuqishëm kandidatin pro-rus Viktor Janukoviç.  Por “Revolucioni Portokalli” e pengoi fitoren e tij të falsifikuar dhe politikani properëndimor Viktor Jushçenko fitoi.  Gjatë mandatit të tij, Rusia ndërpreu dy herë furnizimin me gaz në Ukrainë, në

2006 dhe 2009.  Ndërprerje ka pasur edhe tranziti i gazit drejt BE-së

Ndërsa Rusia dhe Bjellorusia formuan një aleancë me lidhje të ngushta, Ukraina shikonte gjithnjë e më shumë nga Perëndimi.

Kjo e acaroi Kremlinin, por nuk pati asnjë konflikt në vitet 1990.  Moska dukej e qetë sepse Perëndimi nuk donte të integronte Ukrainën.  Vetë Rusia ishte ekonomikisht e dobët dhe e lidhur me luftërat çeçene.  Në vitin 1997, me nënshkrimin e të ashtuquajturës  “Marrëveshje e madhe”, Moska ka njohur kufijtë e Ukrainës, duke përfshirë gadishullin e Krimesë me shumicë etnike ruse.

Gjatë vjeshtës së vitit 2019, pati një fije

shprese.  Në atë kohë, në disa vende pati një tërheqje të trupave nga vija ndarëse.  Por që nga Samiti i Normandisë në Paris në dhjetor 2019, nuk ka takime të mëtejshme.  Për momentin, Putin nuk dëshiron të takohet personalisht me presidentin ukrainas Vladimir Zelensky, sepse, nga pikëpamja ruse, ai nuk ka zbatuar marrëveshjet e Minskut.  Që nga dhjetori i vitit 2021, presidenti rus Putin ka kërkuar hapur që Shtetet e Bashkuara të mos bashkohen kurrë me Ukrainën ose të ndihmojnë ushtarakisht Ukrainën.  NATO e ka refuzuar këtë kërkesë.

(vazhdon në shkrimin e radhës)

Autor: Kujtim Kasami