Çfarë (nuk) dimë për variantin Omicron

Dr. Haris Babaçiç
Dr. Haris Babaçiç

Për momentin, nuk ka asnjë arsye për panik, por duhet t’i qasemi me kujdes rrëfimit se varianti Omicron shkakton një formë të lehtë të KOVID-19 që do të çojë shpejt në fundin e pandemisë.

Çdo kopjim i gjenomit SARS-CoV-2 gjatë riprodhimit njerëzor mund të çojë në një gabim procesi. Këto gabime çojnë në ndryshime në sekuencën e gjeneve, dmth. mutacionet. Kur mutacionet vazhdojnë të ekzistojnë në disa linja virale, atëherë këto linja i quajmë variante. Ndonjëherë mutacionet çojnë në ndryshime në produktin përfundimtar të gjeneve – proteinave, të cilat mund të ndryshojnë funksionet virale në të mirë ose në të keqe.

Varianti Omicron është një lloj i ri i SARS-CoV-2

Kështu, u shfaqën variante të reja të SARS-CoV-2 që u bënë më ngjitëse ose shkaktuan sëmundje më të rënda, p.sh. variantet alfa dhe delta. Kur variantet shoqërohen me ndryshime në sjelljen e virusit dhe mund të ndryshojnë rrjedhën e një pandemie, Organizata Botërore e Shëndetësisë i klasifikon ato si variante shqetësuese.

Varianti Omicron është një variant i ri i SARS-CoV-2 sepse: 1. Ka një sërë ndryshimesh në proteinat virale, duke përfshirë proteinën S; 2. Pasohet me një rritje të shpejtë të numrit të rasteve.

Proteina S është e rëndësishme për virulencën

Proteina S ndodhet në sipërfaqen e SARS-CoV-2 dhe është përgjegjëse për hyrjen e saj në qeliza. Shumica e vaksinave kundër KOVID-19 prodhojnë një përgjigje imune ndaj kësaj proteine ​​të veçantë (Grafiku 1A). Ai përbëhet nga disa nënnjësi, më të rëndësishmet prej të cilave janë domeni i proteinave që lidhet me receptorët ACE2 të qelizave njerëzore (Grafiku 1B) dhe domenet e lidhura nga antitrupat njerëzorë me rastin e përgjigjes imune (Grafiku 1B dhe 1C).

Duke krahasuar ndryshimet në sekuencat e proteinave të variantit Delta (Grafiku 1D) me ato të variantit Omicron (Grafiku 1DH), është e qartë se numri i ndryshimeve në proteinën S virale është më i madh në variantin Omicron, pikërisht në domenet e lidhura nga antitrupat. Përkëtë shkak, zbulimi i variantit ngriti shqetësimet se këto ndryshime mund të ndihmojnë në bërjen e virusit më ngjitës dhe/ose më rezistent ndaj përgjigjes imune.

Grafiku 1. AProteina S e SARS-CoV-2B. Domeni lidhës i receptorit i shënuar me të kuqe – përmes kësaj pjese virusi ngjitet në një qelizë njerëzore; C. Domenet e proteinës S të lidhura nga antitrupat e njeriut janë të theksuara me të kuqe. Drejtkëndëshi tregon seksionin kryq të paraqitur më poshtë; Ç. Domenet e lidhura me antitrupat të paraqitura më sipër, të theksuara me të kuqe; D. Ndryshimet në sekuencën e proteinave të variantit Delta, të shënuara me të kuqe; DH. Ndryshimet në sekuencën e proteinave të variantit Omicron (BA.1), të shënuara me të kuqe.

Omicron me shumë gjasë është më ngjitës se variantet e mëparshme

Shqetësimin e shtuan të dhënat nga Afrika e Jugut, të cilat treguan një rritje të shpejtë të numrit të rasteve me variantin Omicron. Omicron-i shtypi variantin Delta dhe u bë dominues në pjesë të Afrikës së Jugut. Varianti vazhdoi të përhapet dhe përfundimisht deri më 06.01.2022 është identifikuar në 149 vende të botës, përfshi edhe Maqedoninë.

Në shumicën e vendeve ku është identifikuar varianti Omicron, иincidenca është e lartë dhe varianti është dominues. Interpretimi fillestar i kësaj përhapjeje të shpejtë është se është një variant shumë më ngjitës se të mëparshmit.

Megjithatë, me çdo shfaqje të një varianti të ri, ekziston rreziku që numri bazë riprodhues të mbivlerësohet për shkak të dhënave të pamjaftueshme. Për më tepër, pyetja është se deri në çfarë mase rritja e numrit të rasteve është për shkak të infektivitetit të brendshëm më të madh të Omicron dhe në çfarë mase nga aftësia e variantit për të shmangur përgjigjen ekzistuese imune të fituar përmes transfektimit (shërimit nga virusi) ose vaksinimit.

Nuk e dimë ende, por analizat paraprake nga Afrika e Jugut vlerësojnë se Omicron është për 36.5% më ngjitës se varianti Delta, dhe në 55%-63,7% të rasteve mund të ketë një përgjigje më të dobët imune ndaj një variant të mëparshëm të SARS-CoV-2. Me fjalë të tjera, nëse një i infektuar me variantin Delta do të infektonte mesatarisht rreth 5 persona jo-imunë, një i infektuar me variantin Omicron do të infektonte rreth 7 persona jo-imunë; por më shumë se gjysma deri në dy të tretat e atyre tashmë të imunizuar ndaj një varianti të mëparshëm të SARS-CoV-2 do të kishin një përgjigje imune më të dobët ndaj Omicron dhe do të ishin në rrezik për riinfeksion. Megjithatë, këto janë vetëm vlerësime paraprake matematikore dhe duhet të interpretohen si të tilla derisa të marrim vlerësime më të besueshme dhe më të sigurta.

Rritja e shpejtë e infeksioneve me Omicron është pjesërisht për shkak të infektivitetit të brendshëm më të madh të variantit, por mund të jetë kryesisht për shkak të aftësisë së Omicronit për të shmangur përgjigjen ekzistuese imune. Cilado të jetë arsyeja, Omicron po bëhet varianti dominues në popullatat në të cilat është i pranishëm. Kjo ndodh edhe në Maqedoni, ku numri i riprodhimit (Rt) i SARS-CoV-2 është i lartë për disa ditë (Grafiku 2), që ndoshta i detyrohet kryesisht variantit Omicron dhe pjesërisht grumbullimeve dhe tubimeve gjatë festave. Shumica e rasteve me KOVID-19 në Maqedoni tani janë me siguri raste Omicron dhe është raportuar një shkallë më e lartë e riinfeksionit.

reziku për të shmangur një përgjigje imune është më i lartë

Krahasimi i pjesëve të proteinës S ku ndodhen mutacionet e variantit Omicron me sekuencat e proteinës S nga variantet e mëparshme ndaj të cilave prodhohen antitrupat e qelizave B, tregon se një pjesë e mirë nuk mbivendoset dhe se antitrupat duhet të identifikojnë gjithashtu edhe variantin Omicron.

Megjithatë, vendosja e sekuencës në mënyrë tredimensionale tregon se shumica e mutacioneve të Omicronit grumbullohen në domenin e proteinës S të identifikuar nga antitrupat (shih grafikun 1DH), duke vënë rrezikun që antitrupat të jenë të pamjaftueshëm për të mbrojtur kundër infeksionit me variantin, treguar edhe në studimet paraprake laboratorike.

Nuk është për t’u habitur që imuniteti ekzistues mund të jetë i pamjaftueshëm për të parandaluar infeksionin me Omicron, shqyrtuar edhe në studimet opservacionale, ku gjetjet fillestare janë se varianti Omicron mbart disa herë rrezikun e riinfeksionit në krahasim me variantin Delta, pa ndonjë dallim të konsiderueshëm nëse imuniteti është fituar duke u shëruar nga virusi apo nga vaksinimi.

Vlerësimet fillestare të efikasitetit të vaksinës në Mbretërinë e Bashkuar tregojnë se pothuajse në të gjithë skenarët e testuar, vaksinat siguruan mbrojtje më të ulët simptomatike kundër infeksionit me Omicron sesa varianti Delta, megjithëse një dozë e tretë booster (përforcues) të vaksinës BNT162b2 të Pfizer/BioNTech siguron mbrojtje 71,4-75,5%. Gjetje të ngjashme janë gjetur edhe në Danimarkë, ku është vërtetuar se vaksinat BNT162b2 (Pfizer / BioNTech) dhe mRNA-1273 (Moderna) janë treguar se ofrojnë mbrojtje më të ulët kundër infeksionit me Omicron sesa nga varianti Delta. Mbetet të shihet se sa do të ndikojë koha në uljen e mbrojtjes ndaj infeksionit të krijuar nga dozat përforcuese (booster).

Për dallim nga ta, krahasimi i mutacioneve të Omicron me sekuencat e proteinës S ndaj të cilave gjenerohet një përgjigje e qelizave T tregon se shumica e përgjigjeve të qelizave T do të vazhdojnë të ofrojnë mbrojtje kundër variantit, siç është konfirmuar në studimet paraprake laboratorike, të cilat kanë vërtetuar se 70-80% e përgjigjes ruhet, qoftë e marrë nëpërmjet shërimit nga virusi apo vaksinimit, gjë që ndoshta ndihmon në mbrojtjen kundër një sëmundjeje më të rëndë.

Megjithatë, rreziku i INFEKTIMIT me variantin Omicron nuk duhet të ngatërrohet me rrezikun e rezultateve të rënda të COVID-19 për shkak të variantit Omicron.

Rreziku i sëmundjes së rëndë KOVID-19 përcaktohet

Edhe pse kanë kaluar disa javë nga zbulimi i variantit dhe provat po grumbullohen, ende nuk e dimë me siguri se çfarë të presim nga Omicron për sa i përket ashpërsisë së sëmundjes. Disa burime sugjerojnë se rreziku i shtrimit në spital për shkak të variantit Omicron është ndoshta më i ulët, gjë që është një lajm i mirë, por shumica e këtyre studimeve janë në popullata me imunitet të lartë kolektiv.

Rritja e shpejtë e numrit të rasteve në Afrikën e Jugut u shoqërua me një rritje proporcionalisht më të vogël të shtrimeve në spital dhe vdekjeve nga KOVID-19. Një studim i fundit paraprak nga Afrika e Jugut vlerësoi se Omicron mbart një rrezik 80% më të ulët të shtrimit në spital sesa varianti Delta, por kjo mund të jetë gjithashtu për shkak të imunitetit të lartë kolektiv, periudhave të ndryshme të monitorimit dhe ndryshimeve midis nëngrupeve.

Në një studim paraprak të vëzhgimit të ashpërsisë së sëmundjes, duke korrigjuar disa faktorë të njëanshmërisë, ekipi i Ferguson nga Anglia zbuloi se varianti Omicron mbart një rrezik 40-45% më të ulët të shtrimit në spital për të paktën 1 ditë, krahasuar me variantin Delta. Të pavaksinuarit kishin një rrezik më të ulët të shtrimit në spital nga Omicron në krahasim me variantin Delta, kurse te ata që janë shëruar nga KOVID-19, mbrojtja nga shtrimi në spitaë për shkak të Omicron ishte 61%.

Vaksinat siguruan vazhdimisht mbrojtje më të mirë kundër shtrimit në spital për shkak të variantit Omicron në krahasim me variantin Delta. Vlerësime të ngjashme u gjetën edhe në një studim skocez, ku varianti Omicron u vlerësua se mbante një rrezik dy të tretash më të ulët të shtrimit në spital dhe një dozë e tretë (booster) përforcuese e vaksinës siguroi mbrojtje më të madhe kundër sëmundjeve të rënda.

Provat janë të forta se imuniteti ekzistues ndaj varianteve të mëparshme siguron mbrojtje kundër sëmundjeve më të rënda me Omicron. Sidoqoftë, kërkohet një periudhë më e gjatë ndjekjeje e rezultateve klinike për të përcaktuar nëse Omicron shoqërohet me një qëndrim më të shkurtër në spital, trajtim më pak intensiv ose një rrezik më të ulët të vdekjes nga KOVID-19 në popullatën jo-imune.

Deri më tani, ne dimë shumë pak për rezistencën e Omicron ndaj trajtimeve ekzistuese. Nuk ka gjasa të jetë më rezistente ndaj trajtimit me kortikosteroide, frenues të receptorit IL-6 dhe ilaçe antivirale dhe ekziston rreziku që trajtimi me antitrupa monoklonal të jetë më pak efektiv.

Si përmbledhje, varianti Omicron mbart rrezikun që shumica prej nesh të infektohemi me virusin, pavarësisht nëse kemi pasur më parë COVID-19 ose jemi vaksinuar. Një përgjigje imune ekzistuese ka të ngjarë të mbrojë kundër sëmundjes së rëndë KOVID-19 të shkaktuar nga Omicron, ndoshta duke bartur një rrezik më të ulët të shtrimit në spital në krahasim me variantin Delta, por ne nuk e dimë se në çfarë mase më ulët. Një dozë përforcuese e vaksinës ka të ngjarë të përmirësojë mbrojtjen kundër shtrimit në spital dhe vdekjes nga Omicron, duke treguar rëndësinë e vaksinimit të grupeve vulnerabël me një dozë të tretë të vaksinës sa më shpejt të jetë e mundur.

Për momentin, nuk ka asnjë arsye për panik, por duhet t’i qasemi me kujdes rrëfimit se varianti Omicron shkakton një formë të lehtë të KOVID-19 që do të çojë shpejt në fundin e pandemisë. Varianti mbart një rrezik dukshëm më të lartë të infeksionit.

Edhe në një skenar ku rritja e numrit të rasteve shoqërohet me një numër proporcionalisht më të vogël të shtrimeve në spital, për shkak të shpejtësisë së përhapjes, ekziston rreziku që në një periudhë të shkurtër kohore Omicron të çojë në një numër të madh të personave të shtruar dhe të vdekur nga KOVID-19. Jemi në një gjendje të rëndë dhe është jashtëzakonisht e rëndësishme që gjatë kësaj periudhe të jemi të kujdesshëm dhe të mbrohemi nga Omicron, për të parandaluar kolapsin e sistemit shëndetësor që aktualisht është në prag të dështimit për shkak të mungesës së stafit shëndetësor për të diagnostikuar dhe trajtuar pacientët.

Burimi: Respublica

Lajme të ngjashme

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button