Analizë krahasuese: Pjesëmarrja e qytetarëve në Ballkanin Perëndimor

Në kuadër të projektit “Rrjetëzimi i OJQ-ve për një demokraci më të mirë lokale në Ballkan, financuar nga Agjencia Suedeze për Bashkëpunim Ndërkombëtar dhe Zhvillim (SIDA), dhe zbatuar nga Rrjeti Ballkanik i Zhvillimit të Shoqërisë Civile (BCSDN), janë bërë tre studime krahasuese që shqyrtojnë nivelin e pjesëmarrjes së qytetarëve në vendimmarrje në nivel lokal brenda vendeve të Ballkanit Perëndimor. Secila prej tyre merr një analizë të gjerë të burimeve, mekanizmave dhe iniciatiave të ndryshme ligjore dhe fokusohet në një aspekt të ndryshëm të pjesëmarrjes së qytetarëve,siç janë vetëqeverisja lokale, OJQ-të dhe pjesëmarrja e tyre në nivel lokal, si dhe pjesëmarrja e qytetarëve në politikë dhe vendimmarrje. Librat e hulumtimit janë dhënë në anglisht, maqedonisht, shqip dhe boshnjakisht/kroatisht/serbisht. Të tre studimet paraqesin një analizë kompresive krahasuese të situatës aktuale të pjesëmarrjes së qytetarëve në rajon.

Libri i parë ka të bëjë me vetëqeverisjen lokale në Ballkanin Perëndimor me veçoritë dhe atributet kryesore. Më konkretisht, shqyrton tërësisht decentralizimin nga nivelet më të larta të qeverisjes deri në sistemet më të ulëta dhe lokale. Decentralizimi është një nga seritë më të spikatura të reformave në rajon, por shpeshherë i mungojnë burimet për të qenë në gjendje ta menaxhojë atë siç duhet dhe në mënyrë efektive. Decentralizimi bëhet kryesisht me qëllim që t’u jepet qytetarëve një shkallë përgjegjësie, mobilizimi, pjesëmarrjeje dhe qartësie në nivelin lokal si dhe të legjitimojë më tej qeverisjen brenda syve të tyre. Megjithatë, në sistemet e ndryshme qeveritare në rajon, niveli i decentralizimit ndryshon shumë për shkak të faktorëve të ndryshëm të brendshëm, duke përfshirë financimin, mekanizmat ligjorë, kushtet individuale, sistemet e brendshme të qeverisjes së vendeve etj.

Libri i dytë ka të bëjë me OJQ -të dhe Pjesëmarrjen në marrjen e vendimeve dhe politikave në nivel lokal në Ballkanin Perëndimor, së bashku me sfidat dhe vlerësimet e gjera. Sektori civil është i rëndësishëm në forcimin e demokracisë dhe llogaridhënies në rajon, dhe OJQ-të luajnë role të ndryshme me nivele të ndryshme të përfshirjes politike, duke përfshirë konsultimin, dialogun, vlerësimin, krijimin e partneriteteve, etj. Ato janë gjithashtu të rëndësishme në rolin e procesit të anëtarësimit në BE dhe lehtësimin e tij. Shoqëria civile qëndron si një mënyrë për publikun për të shprehur interesat e tij në nivele të shumta. Studimi shqyrton politikat, iniciativat dhe mekanizmat brenda rajonit të synuar për të vepruar si udhërrëfyes për ata që duan të angazhohen në pjesëmarrjen lokale. Inkurajimi i qytetarëve për t’u bërë më aktivë në komunitetet e tyre lokale është një mënyrë e mirë për të promovuar nevojat dhe për të adresuar çështjet shoqërore, dhe kjo është diçka që zakonisht inkurajohet nga Këshilli i Evropës.

Libri i tretë ka të bëjë me pjesëmarrjen e përgjithshme të komunitetit në nivelin lokal të vendimmarrjes brenda Ballkanit Perëndimor. Pjesëmarrja e qytetarëve mbetet një nga shenjat kryesore të funksionimit të demokracisë dhe secili vend ka mekanizmat dhe ligjet e tyre për rregullimin e saj. Qytetarët kanë një sërë mjetesh të dhëna në thelb për pjesëmarrje aktive të përcaktuara me ligj dhe që duhet të përdoren për formimin e ligjit vendor. Nismat qytetare kanë munguar historikisht brenda rajonit, dhe qëllimi i dokumentit është të shqyrtojë më tej interesat, iniciativat dhe shkallën e pjesëmarrjes në komuna të ndryshme brenda rajonit. Ligjet mund të ofrojnë bazën për pjesëmarrje, por ende duhet të ketë më shumë inkurajim për ta lehtësuar më tej atë.

Demokracia lokale dhe pjesëmarrja e qytetarëve vazhdojnë të jenë pikat kryesore kryesore të fokusimit në forcimin e rajonit të Ballkanit Perëndimor dhe duhet t’i kushtohet vëmendje. Publikimi i këtyre studimeve krahasuese ka për qëllim të informojë dhe të veprojë si një udhëzues për qytetarët dhe grupet kurioze. Ka shumë gjëra që duhen mësuar dhe kuptuar gjatë rrugës për promovimin e praktikave më të mira në Ballkanin Perëndimor, dhe shumë ide të reja që duhen ndarë. Shpresojmë se ky informacion mund të çojë në mobilizimin e mëtejshëm të qytetarëve në nivel lokal dhe avokim për qytetarët në Ballkanin Perëndimor.