Parlamenti Evropian miratoi një rezolutë për Maqedoninë e Veriut, ja çfarë përmban
Analizë speciale për Portalb.mk nga Malinka Ristevska Jordanova, Instituti për Politika Evropiane.
Në seancën e djeshme të Parlamentit Evropian(PE) u miratuan rezolutat e raporteve për Maqedoninë e Veriut, Shqipërinë, Serbinë dhe Kosovën dhe procedura është ende në vazhdim për vendet e mbetura në rajon dhe vendet kandidate – Mali i Zi, Bosnje dhe Hercegovina dhe Turqia .
Rezoluta e këtij viti e PE për vendin tonë ka tre aspekte kryesore: qëndrimin ndaj fillimit të negociatave, qëndrimin ndaj zbatimit të reformave dhe kontestin e imponuar nga Bullgaria. Gjithsesi, pyetja e fundit ka dalë si dominante publik. Sidoqoftë, le të shkojmë me rend.
Pozicioni i Parlamentit Evropian për hapjen e negociatave është i qartë: ai u bën thirrje vendeve anëtare të tregojnë vullnet të qartë politik që Këshilli të jetë në gjendje të miratojë kornizën negociuese dhe të mbajë konferencën e parë ndërqeveritare. Në të njëjtën kohë, ajo “kujton shtetet anëtare se politika e zgjerimit duhet të udhëhiqet nga kritere objektive dhe të mos pengohet nga interesa të njëanshme”.
Sa i përket vlerësimit të reformave, rezoluta është mjaft pozitive. Megjithatë, vlerësimi më pozitiv është angazhimi strategjik ndaj BE dhe qasja e përgjithshme e vendit, reformat e lidhura me BE, të cilat sipas “manifestohen me zbatim të vazhdueshëm të reformave në lidhje me anëtarësimin dhe puna për zgjidhjen e çështjeve bilaterale me vendet fqinje. Fotografia është paksa e ndryshme kur bëhet fjalë për mesazhet për fushat individuale, të cilat në këtë rezolutë sistemohen në nëntitujt: sundimi i ligjit; funksionimi i institucioneve demokratike; të drejtat themelore; media: reformat socio-ekonomike; energjia, transporti dhe mjedisi; bashkëpunimi rajonal dhe politika e jashtme. Në përgjithësi, në fushën e sundimit të ligjit, institucioneve demokratike, të drejtave themelore dhe medias, nuk ka ndryshime të mëdha nga Raporti i KE.
Euro-deputetët i mbështesin reformat e ndërmarra deri më tani, si dhe drejtimin e reformave, por venë në pah zbatimin dhe ndërtimin e një dosjeje të vazhdueshëm të rezultateve. Mesazhi është i se të gjitha grupet politike në PE, megjithëse me kujdes, i dërguan opozitës, duke e përkujtuar se “opozita me rol konstruktiv është thelbësore për funksionimin e Kuvendit”.
Reformat socio-ekonomike janë trajtuar kryesisht në dritën e krizës që u shkaktua nga KOVID. Sidoqoftë, rekomandimet kanë më shumë të bëjnë me masat me qëllime afatgjata, siç janë reformat strukturore – veçanërisht në arsim dhe trajnim, investime në infrastrukturë, diversifikim, konkurrencë dhe digjitalizim. Kjo është trajtuar posaçërisht në drejtim të parandalimit të daljes së fuqisë punëtore të kualifikuar. Vihet re që Parlamenti Evropian mbetet në rekomandim për të mbajtur regjistrimin e shumëpritur.
Lidhur me transportin, energjetikën dhe mjedisin jetësor vihet re që, ndryshe nga teksti origjinal, Rezoluta tani përmban një thirrje të qartë për Komisionin Evropian për të zbatuar parimin “më shumë për më shumë” nga IPA III për vendin tonë “duke pasur parasysh progresin e konsiderueshëm të vendit… Rezoluta është përsëri pozitive në vlerësimin e politikave, veçanërisht për efikasitetin energjetik, por kritike për problemet specifike, për shembull për ndotjen dhe zbatimin e rekomandimeve të UNESCO-s për mbrojtjen e rajonit të Ohrit.
Më në fund, çështja që dominoi gjatë debatit – marrëdhëniet me Bullgarinë. Kjo çështje përfaqësohet në mënyrë jo proporcionale në Rezolutë, veçanërisht krahasuar me rezolutat e mëparshme, edhe kur bëhet fjalë për mosmarrëveshjen me Greqinë. Të gjitha formulimet që zakonisht u bëjnë thirrje vendeve anëtare të mos bllokojnë procesin e anëtarësimit kanë kaluar, në frymën e formulimit të preambulës “abuzimi i procesit të anëtarësimit për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve kulturore dhe historike nga vendet anëtare të BE do të ishte një precedent i rrezikshëm për proceset e ardhshme të pranimit në pjesën tjetër të Ballkanit Perëndimor, veçanërisht duke pasur parasysh kontekstin historik në rajon”. Për të gjitha blloqet politike në PE ishte i pranueshëm lavdërimi për qëndrimin bashkëpunues dhe konstruktiv të vendit tonë në përfundimin dhe zbatimin e marrëveshjeve bilaterale me Greqinë dhe Bullgarinë.
Sidoqoftë, beteja ishte për përmendjen specifike të Bullgarisë dhe përfshirjen e kërkesave specifike të Bullgarisë në Rezolutë – dhe kjo është baza në të cilën kjo Rezolutë kërkon të përfshijë rrëfime të reja. Për fat të mirë, formulimi origjinal Bullgaria dhe Maqedonia Veriore u braktis në pajtimin e komisionit. “për të gjet kompromis mbi çështjet që lidhen me historinë dhe gjuhën”. Teksti përfundimtar kërkon një kompromis mbi Planin e Veprimit për zbatimin e Marrëveshjes – një thirrje që bart ende rreziqe.
Beteja e fundit për amendamentet në seancën plenare nuk solli dënim për “deklaratat provokuese nga përfaqësuesit e qeverisë Bullgare mbi çështjet historike në lidhje me Maqedoninë e Veriut, në kundërshtim me frymën e Marrëveshjes së Marrëdhënieve të Fqinjësisë së Mirë me Bullgarinë …” siç u propozua nga Social Demokratët dhe të Gjelbrit, sepse ky amendament nuk mori mbështetje nga Partia Popullore Evropiane (PPE) dhe Rindërtimi i Evropës. Fatkeqësisht, u miratua kundër-amendamenti e PPE-së me të cilin kërkohet që vendi jonë të mos diskriminojë qytetarët me identitet bullgar ose etni bullgare, si dhe inkurajim për pajtim historik dhe kapërcim të ndarjes midis dhe brenda grupeve të ndryshme etnike dhe kombëtar, “përfshirë qytetarët me identitet Bullgar”. Këto formulime janë zhvendosur në seksionin e Bashkëpunimit Rajonal, ndërsa normalisht do t’i përkisnin të drejtave themelore. Ndryshimet e PPE-së u miratuan sepse të Gjelbrit ishin ose pro ose abstenuan nga votimi dhe Rinovimi i Evropës ishte përgjithësisht në favor, megjithëse një numër relativisht i madh i euro-deputetëve kundërshtuan ose abstenuan. Në çdo rast, pozicionimi i grupeve politike në PE në lidhje me tekstin e Rezolutës duhet t’i nënshtrohet një analize serioze të mëtejshme.
