Një fazë e re “dramatike” në kapitalizmin global

Shkruan: Nexhibe Emini

Jeta në planet ka marrë një kthesë drastike që nga shpallja e pandemisë së coronavirusit. E gjithë kjo ka pasur një efekt katastrofik në ekonominë botërore: miliona njerëz kanë humbur punën e tyre dhe bota është në prag të recesionit të saj, recesioni më i keq që nga Lufta e Dytë Botërore. Ende është fillimi, por tre gjëra janë të dukshme Së pari, pandemia e koronavirusit do të ndryshojë politikën tonë, si brenda shteteve ashtu edhe midis tyre.

Suksesi relativ i qeverisë për të kapërcyer pandeminë dhe efektet e saj ekonomike do të përkeqësojë ose zvogëlojë çështjet e sigurisë dhe ndarjet brenda shoqërive. Siç ka qenë gjithmonë, historia do të shkruhet nga “fitimtarët” e krizës COVID-19. Cdo komb, dhe gjithnjë e më shumë çdo individ, po përjeton tendencën shoqërore të kësaj sëmundjeje në mënyra të reja dhe të fuqishme. Në mënyrë të pashmangshme, ato kombe që vazhdojnë – si në sajë të sistemeve të tyre unike politike dhe ekonomike, ashtu edhe nga perspektiva e shëndetit publik – do të kërkojnë sukses mbi ata që përjetojnë një përfundim tjetër, më shkatërrues.

Për disa, kjo do të duket si një triumf i madh dhe përfundimtar për demokracinë, multilateralizmin dhe kujdesin e përgjithshëm shëndetësor. Për të tjerët, ajo do të tregojë “përfitimet” e qarta të rregullit vendimtar, autoritar. Sido që të jetë, kjo krizë do të riorganizojë strukturën e fuqisë ndërkombëtare në mënyra që ne tani vetëm mund t’i imagjinojmë. COVID-19 do të vazhdojë të dobësojë aktivitetin ekonomik dhe të rrisë tensionet midis vendeve. Për një kohë të gjatë, pandemia do të zvogëlojë ndjeshëm kapacitetin prodhues të ekonomisë globale, veçanërisht nëse bizneset mbyllen dhe individët shkëputen nga puna. Ky rrezik është veçanërisht i madh për vendet në zhvillim.

Sistemi ndërkombëtar, nga ana tjetër, do të vendoset nën një presion të madh, duke rezultuar në paqëndrueshmëri dhe konflikt të përhapur brenda dhe ndërmjet të gjithë vendeve. Pandemia e COVID-19 është kriza më e madhe globale e këtij shekulli. Thellësia dhe shkalla e kësaj krize janë shumë të mëdha. Kriza e shëndetit publik kërcënon secilin prej 7.8 miliardë njerëzve në Tokë. Kriza financiare dhe ekonomike me ndikimin e saj mund të tejkalojë recesionin e Madh të viteve 2008-2009. Cdo krizë gjithmonë sjellë një tronditje që ndryshon përgjithmonë sistemin ndërkombëtar dhe atë që njohim si ekuilibër fuqie. Deri tani, bashkëpunimi ndërkombëtar ka qenë i pamjaftueshëm.

Nëse SHBA dhe Kina, 2 vendet më të fuqishme të botës, nuk do të lënë mënjanë luftën e tyre të fjalëve me akuza kundrejt njërit tjetrit, dhe të fillojnë të veprojnë në mënyrë efektive, besueshmëria e të dy vendeve mund të zvogëlohet në mënyrë të konsiderueshme. Nëse Bashkimi Evropian nuk mund të sigurojë më shumë ndihmë për 500 milion qytetarët e saj, qeveritë kombëtare mund të marrin më shumë autoritet nga Brukseli në të ardhmen. Në SHBA, ajo që është më shumë në diskutim është aftësia e qeverisë federale për të siguruar masa efektive për të frenuar krizën. Sidoqoftë, në çdo vend ka shumë shembuj të fuqisë së shpirtit njerëzor – të mjekëve, infermierëve, udhëheqësve politikë dhe qytetarëve të thjeshtë që demonstrojnë rezistencë, efektivitet dhe aftësi për të drejtuar. Kjo sjellë shpresë se njerëzit në mbarë botën mund të fitojnë epërsi ndaj kësaj sfide të jashtëzakonshme.