ANALIZË: “Rripi” po shtrëngohet – borxhi publik do të rritet, si do të kthehet? (Infografik)

Borxhi publik e tejkaloi kufirin psikologjik prej 60%, duke u rritur në 60.7%.  Kredi do të merren edhe vitin e ardhshëm, por sipas informacionit fillestar, qeveria do të kërkojë “para” në tregun e brendshëm. Sipas ekonomistëve, çdo euro e huazuar duhet të shpenzohet me kujdes dhe në mënyrë racionale sepse do të vijë koha për t’u kthyer – me kamatë, shkruan analiza javore ekonomike e Portalb.mk.

A do të bëhen bankat kreditorë strategjikë në tregun e brendshëm…

Gati 1 miliard e 900 milion euro është borxhi i shtetit ndaj kreditorëve vendas – bankave, fondeve të pensioneve, kompanive të sigurimeve. Bilanci i borxhit të brendshëm rritet, por ndryshon edhe maturiteti i borxhit. Në tetor të këtij viti, krahasuar me tetorin e vitit të kaluar, borxhi afatshkurtër u ul në 29.24%, ndërsa borxhi afatgjatë u rrit në 70.76%.

Në buxhetin e rebalancuar të miratuar së fundmi, qeveria konfirmon se huamarrja në tregun e brendshëm është rritur këtë vit, ndërsa një pjesë e parave do të shpenzohen edhe vitin e ardhshëm.

“Në kuadër të huazimit të brendshëm, i cili është paraparë në nivelin prej 36.3 miliardë denarë (590 milion euro), kjo realizohet me kredi afatshkurtër nga bankat vendase në vlerë prej 8.17 miliardë denarë, si dhe me huazim në tregun vendas të letrave me vlerë të shtetit në vlerë prej 28.1 miliardë denarë me ripagim të njëkohshëm të obligacioneve qeveritare në vlerë prej 6.6 miliardë denarë, me çka do të realizohet shuma maksimale e huazimit neto përmes letrave me vlerë të shtetit në vlerë prej 21.5 miliardë denarë, të cilat do të përdoren për financim të nevojave në vitin aktual 2020, si dhe për financimin e pjesshëm të vitit 2021” – thuhet në dokumentin e buxhetit.

Kjo gjithashtu do të thotë që me huatë e reja do të shlyhen borxhet e prapambetura. Pas analizës së të dhënave të Ministrisë së Financave, Portalb.mk analizon se pjesa më e madhe e borxhit ose 42.7% bie mbi fondet pensionale, dhe menjëherë pas tyre janë bankat me 36.4%.

Disa ekonomistë komentojnë se një trend rritës i borxhit të jashtëm dhe atij të brendshëm pritet edhe vitin e ardhshëm, por thonë se qeveria duhet t’i drejtohet huamarrjes së brendshme duke pasur parasysh likuiditetin e lartë, pra paratë e tepërta që kanë, veçanërisht bankat.  Planet për huatë e reja duhet të shkojnë paralelisht me planin se si do të kthehen – thotë ekonomisti Pavle Gacov.

“Ky ritëm i huamarrjes do të vazhdojë edhe vitin e ardhshëm. Ne duhet të kemi një plan se me të cilat para, me cilat financat do të servisohen funksionet e shtetit. Unë do të thosha se është e nevojshme të mendojmë se cilat borxhe “më të lehta” do të kapërcehen në pesë vitet e ardhshme. Tani po flasim për një periudhë afatmesme, madje edhe afatgjatë, që do të jetë e nevojshme për rimëkëmbjen e ekonomisë. Do të vijë një moment kur përveç shpenzimeve aktuale, do të duhet të kthehen edhe shpenzimet e tanishme. “Le të mos kemi dilemë se do të vijë dita kur do të duhet të bëjmë korrigjim në politikën tatimore – rritje të tatimeve, por kjo duhet të bëhet me kujdes, e jo të thuhet brenda natës – tatimet do të rriten” – tha eksperti i tatimeve, Pavle Gacov.

Ekspertët janë unanimë se ka dy skenarë në tryezë kur bëhet fjalë për ruajtjen e stabilitetit makroekonomik në aspekt të huamarrjes – ose të arrihet një përqindje e habitshme e rritjes së PBB-së që do të sigurojë “të ardhura” për kthimin e borxheve ose “skenari më i errët” në një të ardhme të afërt për t’i rritur tatimet për të siguruar fonde për të servisuar detyrimet e shtetit, duke përfshirë edhe kthimin e rregullt të borxheve

Sipas informacioneve të fundit, borxhi publik në fund të shtatorit arriti në 6 miliardë e 572 milion euro dhe krahasuar me janarin është rritur për 1 miliard euro. Si në përqindje ashtu edhe në vlerë absolute, ky është niveli më i lartë i borxhit të shtetit.  Rritja e madhe është pasojë e rritjes së shpenzimeve buxhetore për të zbutur efektet e krizës ekonomike së shkaktuar nga pandemia e Kovid-19.