Defekti i djeshëm në ujësjellësin e Shkupit vjen disa ditë pas kritikave të BE-së për humbjet e ujit në vend

Defekti i djeshëm i mbyllësit të tubit të ujit me diametër prej Ø500 mm në bulevardin Koço Racin në qendër të Shkupit rihap çështjen e gjendjes së rrjetit të furnizimit me ujë në qytetet tona. Tubacione të shkatërruara të vjetra me dekada, konsum i paligjshëm i ujit nga qytetarë të pandërgjegjshëm, mungesa e matjes së saktë të konsumit të ujit dhe përdorimi i ujit të pijshëm për ujitje të hapësirave publike dhe shatërvanëve ngrenë nivelin e ujit të pijshëm të pa arkëtuara në tavan, një çështje akute që arriti si vërejtje e shënuar edhe në Raportin e Progresit të vendit tonë për vitin 2020 nga Komisioni Evropian (KE), raporton Meta, përcjell Portalb.mk.

Edhe pse defekti u riparua shpejt dje, fakti është se të njëjtën ditë ndodhi një defekt tjetër i vogël në pjesën veriore të Shkupit, i cili la përkohësisht një pjesë të qytetarëve të komunave të Çairit dhe Butelit pa ujë të pijshëm. Sot, për shkak të një defekti të një mbyllësi prej Ø300 mm në rrugën Ferid Bajram, me ndërprerje janë furnizuar me ujë pjesë të vendbanimit Butel 2, dhe me lidhje të reduktuar të ujit janë qytetarët e vendbanimeve Çair dhe Shkup Veri. Prandaj, riparimi i shpejtë i defekteve nuk do të thotë që ato nuk do të përsëriten në të ardhmen, dhe pa investime më të mëdha nuk mund të zvogëlohen humbjet e ujit në sistemet e ujësjellësit.

Përqindja e ujit pa të ardhura në Shkup vitin e kaluar ka qenë 62,38 %, që është minimum nën  mesataren kombëtare prej 64,64 % humbje të ujit të pijshëm në sistemet e ujësjellësit . Nga NP “Ujësjellësi dhe kanalizimi” – Shkup për “Meta.mk” nuk saktësojnë arsyen e defektit të djeshëm të tubit të ujit me një diametër Ø500 mm, për riparimin e të cili u mbyll tubi kryesor me një diametër prej 1,400 mm që la gjysmën e Shkupit pa ujë të pijshëm për një periudhë prej disa orësh.

“Defektet ndodhin për arsye të ndryshme dhe nuk mund të planifikohen. Defekti i këtij lloji është i rrallë, por gjithsesi mund të ndodhë. Për të eliminuar defektin i ndërprerësit Ø500 mm, u desh të mbyllej uji për të shmangur humbjet e mëdha të ujit dhe për të krijuar kushte pune, sepse është një tub me profil të madh me ujë që është nën presion të lartë”, thonë nga NP “Ujësjellësi dhe kanalizimi”.

Kjo ndërmarrje publike është e kënaqur që ekipet punuan pa ndërpre dhe defekti u mënjanua për një kohë shumë të shkurtër, duke pasur parasysh përmasat e tij. Pas eliminimit të defeketit, uji u lëshua gradualisht në sistem derisa furnizimi me ujë u normalizua dhe presioni u stabilizua natën vonë.

Nga ana tjetër, Komisioni Evropian në Raportin për progresin e vendit tonë për vitin 2020 kërkon të zvogëlojmë përqindjen e ujit pa të arkëtuar në sistemet e ujësjellësve në vend. Në kapitullin për mjedisin jetësor dhe ndryshimet klimatike, KE e kritikon përparimin e kufizuar të bërë në drejtim të cilësisë së ujit në vend. Nga autoritetet e Maqedonisë kërkohet të krijojnë sistem për monitorimin e sasisë dhe cilësisë së ujërave sipërfaqësore dhe nëntokësore dhe kërkohen më shumë përpjekje për të zvogëluar sasinë e ujit të pa arkëtuar.

“Vendi duhet të bëjë përpjekje të rëndësishme për të zbatuar legjislacionin e BE në këtë fushë. “Kapaciteti administrativ dhe koordinimi ndërinstitucional duhet të forcohen”, theksohet në  raportin e KE-së për vendin tonë lidhur me cilësinë e ujërave.

Për muaj me radhë, “Meta.mk” po ndjek temën e përqindjeve të larta të humbjeve të ujit të pijshëm në sistemet e ujësjellësve në vend. Sipas të dhënave të Komisionit rregullator për energjetikë dhe burimet ujore, në vitin 2019, varësisht nga ajo se kush është ofruesi i shërbimit të ujit, %ja e ujit pa të arkëtuar në vend shkonte midis 13 dhe një 85 % të ujit gjithsej të prodhuar.

Sipas Shoqatës ndërkombëtare për ujëra, përqindja e pranueshme e humbjes së ujit është nën 30 %, dhe disa nga vendet më të zhvilluara anëtare të BE kanë përqindje shumë më të ulët të ujit pa të arkëtuar në sistemet e tyre të ujësjellësit. Shifra të tilla shkatërruese për vendin tonë nënkuptojnë që shumica e ujit të pijshëm të prodhuar në të vërtetë nuk arrin tek konsumatorët përfundimtar, por humbet rrugës për shkak të tubave të vjetruara të ujit, lidhjeve të paligjshme të ujit, matësve të pa instaluar të ujit të pijshëm dhe përdorim i ujit të pijshëm për të ujitur zona publike dhe shatërvanë.

Përkundër interesimit të madh për të ndjekur temat në fushën e ekologjisë, vetëm një numër i vogël i organizatave joqeveritare dhe iniciativave civile ndjekin temën e humbjeve të mëdha të ujit në sistemet e ujësjellësve në vend. Një nga projektet e pakta aktive për momentin është Water4Changes, i cili zbatohet nga një grup entuziastë të rinj-shejperë, të cilët janë pjesë e Global Shapers Skopje Hub. Prej tre muajsh, përmes faqes së tyre në Facebook, ata kanë zhvilluar në mënyrë aktive një fushatë për të rritur ndërgjegjësimin e popullatës për situatën reale në vend në lidhje me të drejtën për ujë dhe sanitim të qytetarëve.

Në periudhën e kaluarën, Water4Changes lëshuan disa video për çështje që lidhen me mungesën e ujit të pijshëm, mungesën e ujit të pijshëm të pastër dhe kufizimet e ujit. Ndër të tjera, historitë e aktivistëve të rinj dëgjuan për problemin me dispozicionin e ujit të pijshëm në Tetovë, si dhe kufizimet e ujit të pijshëm në Negotinë gjatë muajve të verës. Të gjitha këto probleme të qytetarëve të komunave individuale ndodhin në një periudhë identike, në të cilën shumica e ujit të pijshëm të prodhuar në sistemet e ujësjellësve humb gjatë rrugës nga burimet për te konsumatorët përfundimtar.