RMV, Deponitë rajonale kurrsesi nuk po bëhen funksionale, kritika nga Komisioni Evropian, Qeveria po kërkon financa

Në Raportin e Komisionit Evropian mbi progresin e vendit tonë drejt BE-së këtë vit kemi marrë kritika lidhur me menaxhimin e mbeturinave. Në lidhje me menaxhimin e mbeturinave, KE kritikon se ligjet e menaxhimit të mbeturinave nuk janë miratuar ende, raporton Meta, përcjell Portalb.mk.

“Procesi i krijimit të një sistemi të integruar rajonal për menaxhim të mbeturinave vazhdon të përballet me vonesa për shkak të resurseve të pamjaftueshme administrative dhe financiare”, theksohet në raportin e KE, lidhur me mungesën e progresit në hapjen e deponive rajonale në vend.

Sipas Ligjit për menaxhim të mbeturinave, është paraparë që në vend të krijohen tetë deponi rajonale, për të zgjidhur problemin me deponitë ekzistuese komunale që nuk i plotësojnë standardet për mbrojtjen e mjedisit, por edhe për të mbyllur deponitë ilegale që janë të shpërndara në qindra lokacione në të gjithë vendin. Sidoqoftë, për vite me radhë qeveria qendrore nuk ka qenë në gjendje të fillojë ndërtimin e ndonjë prej deponive rajonale, ku do të bëhej trajtimi modern i mbeturinave.

Ministria e mjedisit jetësor dhe planifikimit hapësinor për “Meta.mk” thonë se është e vetëdijshme  që komunat në të gjitha rajonet vitet e fundit kanë treguar kapacitet shumë të ulët për të qenë në gjendje të krijojnë në mënyrë të pavarur sisteme rajonale për menaxhim të mbeturinave. Në vitin 2018, qeveria mori përsipër të zbatojë procesin e krijimit të deponive rajonale dhe të gjejë fonde për të financuar këto projekte.

Së pari në realizimin e menaxhimit rajonal të mbeturinave janë komunat në rajonin e Lindjes dhe Juglindjes, ku kryetarët e komunave nënshkruan marrëveshje për zbatim të projekteve për krijim të një sistemi rajonal për menaxhim të mbeturinave në kuadër të IPA II dhe ata vazhdojnë me implementimin e sistemit përmes fondeve IPA.

“Aktualisht, në rrjedhë e sipër është procedura për të krijuar një Ndërmarrje publike ndër-rajonale për menaxhimit të mbeturinave, e cila do të menaxhojë deponinë rajonale, stacionet e transferimit dhe infrastrukturën, që duhet të fillojë të ndërtohet në vitin 2021”, informojnë nga ministria.

Në rajonin e Lindjes dhe Juglindjes, aktualisht po dorëzohen automjetet deri te të gjitha 18 komunat për grumbullimin dhe transportimin e mbeturinave komunale (grant nga BE përmes programit IPA) dhe pritet që në fillim të vitit 2021 të gjitha deponitë jo standarde në këto dy rajone të mbyllen.

Menjëherë pas tyre, është rajoni i Pollogut, për të cilin Ministria e mjedisit jetësorë dhe planifikimit hapësinor ka siguruar fonde nga Qeveria e Zvicrës për zhvillimin e

Dokumentacionit të nevojshëm të planifikimit për krijimin e një sistemi rajonal për menaxhim të mbeturinave. Një pjesë e fondeve do të përdoret për rehabilitimin e deponisë rajonale jostandarde në Rusin dhe për forcimin e kapaciteteve teknike të komunave rurale të këtij rajoni për mbledhjen dhe transportimin e mbeturinave.

“Kryetarët e komunave në rajonin e Pollogut duhet të vazhdojnë me implementimin e sistemit me ndihmën e Qeverisë së Zvicrës dhe të krijojnë një Ndërmarrje publike rajonale për menaxhim të mbeturinave, e cila do të menaxhojë deponinë rajonale dhe infrastrukturën në fshat. Rusin. Për momentin, duhet të fillojnë aktivitetet, siç janë masat e shpejta për rehabilitimin e vendit në Rusin. Janë blerë kontejnerët për bashkitë brenda buxhetit të projektit”, thonë nga kjo ministri.

Sidoqoftë, për vite me radhë një problem akut mbetet pakënaqësia e banorëve lokalë dhe autoriteteve lokale në komunat ku duhet të vendosen deponitë rajonale. Në rajonin e Pollogut, gjatë gjithë periudhës së kaluar ka pasur protesta të qytetarëve që kërkojnë zhvendosjen e deponisë “Rusin”. Në rajonin e planifikimit të Vardarit, për shembull, këshilltarët nga Komuna e Rosoman votuan kundër ndërtimit të një deponi rajonale në territorin e komunës së tyre. Ata duan që projekti të zbatohet në një vend tjetër, megjithëse këshillat bashkiakë nga qeveritë e tjera lokale kanë rënë dakord të krijojnë një deponi rajonale në një vend të përbashkët në Rosoman. Problem identik kishte në rajonin e planifikimit Jugperëndimor me Komunën e Debarcës.

Ministria e mjedisit jetësor dhe planifikimit hapësinor apelon tek qytetarët për besim dhe mirëkuptim më të madh për të vazhduar me aktivitetet për krijimin e sistemeve rajonale për menaxhim të mbeturinave, të cilat përfshijnë hapjen e deponive rajonale.

“Pasojat nga të cilat vuajnë aktualisht qytetarët janë vetëm shkaku i menaxhimit joadekuat të vendeve për depozitimit dhe mos marrja e masave urgjente për sanim”, sqarojnë nga ministria.

Për të kapërcyer këtë problem me pakënaqësinë e qytetarëve për ndërtimin e deponive rajonale në territorin e komunave të tyre, janë planifikuar debate shtesë publike që do të mbahen në periudhën e ardhshme.

Vitin e kaluar, një projekt i financuar nga BERZH u zbatua për rajonin e Vardarit, Pellagonisë, Jugperëndimit dhe Juglindjes, me qëllim që në bazë të studimeve të fizibilitetit të përgatitura me fondet IPA, të shqyrtohen mundësitë për kombinimin e rajoneve dhe të propozohen zgjidhje për menaxhimin e mbeturinave, nëse janë të zbatueshme, një fushë të re të projektit të menaxhimit të mbeturinave për këto rajone dhe të përgatitet propozim me investimet dhe kostot operative për zgjidhjen e re të propozuar. Janë hartuar opsionet e financimit për të katër rajonet dhe tani qeveria është në radhë për të siguruar fonde.

Plani ekonomik-investues i Komisionit Evropian për periudhën deri në vitin 2027, me fondet IPA III dhe burime të tjera të financimit të BE-së, parashikon krijimin e sistemeve të integruara rajonale për menaxhim të mbeturinave në Maqedoni dhe vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor, por nuk ka informacion të saktë se për cilat deponi rajonale që janë planifikuar të ndërtohen në vend do të mbështeten me fonde evropiane.