120 deputetë të verifikuar nuk domethënë edhe Parlament të konstituar

Ditëve të fundit, mund të lexohen interpretime dhe qëndrime të ndryshme rreth çështjes së kur konstituohet Parlamenti, ose më saktë, se në cilin moment kohor konsiderohet se Parlamenti është i konstituar. Ajo që bën përshtypje, janë qëndrimet e disa politikanëve, që theksojnë se me vetë verifikimin e mandateve të 120 deputetëve që u bë më 4 Gusht në seancën e parë, u konstitua edhe Parlamenti, anipse një gjë e tillë nuk shkruan as në Kushtetutën e RMV-së dhe as në Rregulloren e punës së Parlamentit, dhe paraqet një shembull tipik se si përmes interpretimit krijohen norma joekzistuese kushtetuese.

Kjo çështje është e ndërlidhur edhe me afatin kushtetues 10 ditor brenda të cilit Kryetari i Republikës nga dita e konstituimit të Parlamentit është i detyruar që tʼia besojë mandatin për formimin e Qeverisë kandidatit të partisë ose të partive që kanë shumicën në Parlament.

Sipas interpretimit të saktë kushtetues, momenti kohor se kur konsiderohet se është konstituar Parlamenti është pikërisht momenti i zgjedhjes së Kryetarit të Parlamentit, dhe prej atij momenti fillon të rrjedhë afati 10 ditor kushtetues për besimin e mandatit për formimin e Qeverisë nga Kryetari i Republikës; ose thënë ndryshe: Parlamenti konstituohet në atë moment kur zgjidhet Kryetari i Parlamentit, i cili zyrtarisht me shkresë e njofton Kryetarin e Republikës për këtë zgjedhje gjë që juridikisht dhe praktikisht domethënë njoftim i tij për formimin e shumicës së re parlamentare në Parlament.

Edhe Rregullorja e punës së Parlamentit, konstituimin e Parlamentit më konkretisht e rregullon në kapitullin e dytë (nenet 9-28) si një tërësi procedurale e cila përbëhet prej 3 fazave, edhe atë: e para, seanca e parë konstituive dhe verifikimi i mandatit të deputetëve; e dyta, zgjedhja e komisionit për çështje të zgjedhjeve dhe të emërimeve dhe e treta, zgjedhja e Kryetarit të Parlamentit. Siç shihet, verifikimi i mandatit të deputetëve është vetëm faza e parë e konstituimit të Parlamentit e cila u konsumua më 4 Gusht; mirëpo për konstituimin e Parlamentit duhet konsumuar edhe faza e dytë dhe sidomos, e treta, sepse me zgjedhjen e Kryetarit të Parlamentit përfundon seanca konstitutive dhe në atë moment konstituohet edhe Parlamenti.

Pra, nga 4 gushti Maqedonia e Veriut i ka 120 deputetë të konstituar sepse mandati i tyre u verifikua (u vërtetua) atë ditë; mirëpo ende nuk ka Parlament të konstituar sepse nuk ka Kryetar, andaj Parlamenti i Maqedonisë së Veriut për momentin është jofunksional sepse atë e vë në funksion vetëm Kryetari i tij kështu që Parlamenti pa Kryetarin e vet nuk mund të vendos për asnjë çështje për të cilën ka kompetencë kushtetuese dhe ligjore për të vendosur, përfshi këtu sidomos zgjedhjen e Qeverisë.

Do të ishte shumë interesante por më shumë absurde nëse, Kryetari i Republikës nën ngutje të vepronte sipas interpretimit se nga 4 gushti ka filluar të rrjedhë afati kushtetues 10 ditor për besimin e mandatit për formimin e Qeverisë sepse Rregullorja e punës së Parlamentit te pjesa për zgjedhjen e Qeverisë, në dispozitën e nenit 110 përcakton se, Kryetari i Parlamentit (që nuk ekziston!!!), në afat prej 3 ditëve nga dita e pranimit të njoftimit nga Kryetari i Republikës i njofton deputetët për kandidatin për Kryetar të Qeverisë (mandatarin).

Për fund, si shembull konkret se sa kushtetutëvënësi i Maqedonisë së Veriut është tepër larg rrjedhave evropiane, mjafton njëra nga kushtetutat e shteteve të rajonit që janë në BE, ku si shembull shkollor se në cilin moment kohor konstituohet Parlamenti është Kushtetuta e Kroacisë e cila në dispozitën e nenit 73 paragrafi 3 thekson se: “Parlamenti kroat konstituohet me zgjedhjen e Kryetarit të tij në seancën e parë ku merr pjesë shumica e deputetëve”.

(Autori është Profesor ordinar i së drejtës kushtetuese dhe administrative -Fakulteti Juridik-UEJL)