RMV, me taksat e ulëta “po garojmë deri në fund” për të tërhequr investime të huaja
Maqedonia e Veriut, Mali i Zi, Bosnja dhe Hercegovina dhe Serbia paguajnë “premi” më të larta për të tërhequr investime të huaja direkte përmes taksave më të ulëta për shkak të paaftësisë për të konkurruar me sundimin e ligjit, kontrollin e korrupsionit, besimin në institucionet fusha në të cilat Kroacia dhe Sllovenia janë më konkurruese, thuhet në studimin “Tërheqja e Investimeve të huaja në rajonin e Ballkanit Perëndimor dhe ndihma shtetërore: Gara deri në fund ose domosdoshmëri?” nga Qendra për Analizë Ekonomike (QAE), shkruan Meta.mk, transmeton Portalb.mk.
Në studim thuhet se për shkak se këto vende po përpiqen të kapërcejnë njëra-tjetrën me masa stimuluese për të tërhequr investime të huaja direkte, janë duke shkaktuar garë të ashtuquajtur deri në fund.
“Fenomeni” garë në fund “ndodhë kur vendet nga njëra anë i ulin taksat dhe nga ana tjetër rrisin ndihmën shtetërore për kompanitë e huaja për të tërhequr sa më shumë investime të huaja direkte. Në të njëjtën kohë, nëse politika të tilla nuk janë dizajnuar dhe zbatuar në mënyrë të duhur, ato mund të shkaktojnë erozion të të ardhurave publike në secilin prej vendeve individualisht, por edhe në rajon në tërësi. Ky fenomen është veçanërisht i theksuar nëse në të njëjtën kohë investimet e huaja direkte nuk kontribuojnë në rritjen dhe zhvillimin ekonomik të atyre vendeve”, sqarojnë nga Qendra për analiza ekonomike.
Analiza tregon se vendet në rajonin e Ballkanit Perëndimor që japin shuma më të larta të ndihmës shtetërore gjithashtu kanë prurje më të larta të investimeve të huaja direkte. Megjithatë, vendet e rajonit me një rritje më të lartë ekonomike gjithashtu kanë më shumë investime të huaja direkte sesa vendet me rritje më të ulët ekonomike.
“Të dhënat sugjerojnë që, në kundërshtim me pritjet, të tre vendet me norma më të larta të tatimit mbi fitimin (Serbia, Sllovenia dhe Kroacia) kanë prurje më të larta të investimeve të huaja direkte, ndërsa vendet me norma më të ulëta të tatimit mbi fitimin (Maqedonia e Veriut, Bosnja dhe “Hercegovina dhe Mali i Zi) kanë fluks më të ulët të investimeve të huaja direkte,” thuhet në studim.
Shtë konstatuar se faktori kryesor vendimmarrës për investitorët nuk është sasia e ndihmës shtetërore, por shumë më tepër ambienti për funksionimin e biznesit.
QAE thekson se mungesa e mbikëqyrjes efektive kombëtare dhe bashkëpunimi rajonal në fushën e kontrollit të ndihmës shtetërore është gjithashtu një problem, si dhe rreziku për vendet që përpiqen të tërheqin investime të huaja direkte pa një strategji dhe qëllime të përbashkëta rajonalë lehtë mund bien në grackën e një “gare deri në fund”.
Për më tepër, për shkak të procedurave jo transparente dhe mbikëqyrjes joefektive, ekziston një mundësi për të aprovuar dhe dhënë ndihmë shtetërore që është joefikase, ndërsa harxhohen fonde publike për investitorët, të cilët do të investonin në vend edhe pa masa stimuluese.
Përndryshe, analiza empirike e vendeve në rajon (Maqedonia e Veriut, Serbia, Shqipëria, Kosova, Mali i Zi, Kroacia, Sllovenia, Bosnja dhe Hercegovina) për periudhën (2008-2018) tregon se ndihma shtetërore ka ndikim pozitiv në tërheqjen e investimeve të huaja direkte në një afat të shkurtër. në planin afatgjatë, por në planin afatgjatë, kompanitë e huaja kapitalin e tyre e drejtojnë kah vendet me shkallë të larta rritjes.
“Nga ana tjetër, kjo në mënyrë indirekte mund të nënkuptojë se IHD-të e qëndrueshme janë në kërkim të tregjeve të qëndrueshme dhe të zhvilluara, ku mbizotëron sundimi i ligjit dhe ku ka besim te institucionet dhe të cilat përveç masave të ngushta dhe ndihmës shtetërore, kërkojnë kushte të përshtatshme të tregut për biznesin”, thuhet në studim.
Rekomandohet që vendet e rajonit të bëjnë përpjekje të intensifikuara për të përmirësuar nivelin e transparencës në ofrimin e ndihmës shtetërore, forcimin e efektivitetit të mbikëqyrjes parlamentare dhe rritjen e rolit të shoqërisë civile në kontrollin e ndihmës shtetërore.
“Strategjia për tërheqjen e kompanive të huaja në rajon duhet të jetë e koordinuar (të rritet bashkëpunimi rajonal) dhe të paraqet një kombinim i masave afatshkurtra për të ofruar ndihmë shtetërore në mënyrë të përgjegjshme dhe transparente dhe masa afatgjata për forcimin e sistemeve institucionale dhe ekonomisë”, theksohet në këtë studim.
Për më tepër, rekomandohet të keni akses jo vetëm në sasitë e ndihmës shtetërore, por edhe në analizën e kostove dhe përfitimeve të ndihmës shtetërore dhe braktisjes së masave të ngushta e veçanërisht në shkallëve të taksave të ulëta mbi fitimin, si një argument për tërheqjen e investimeve të huaja direkte në vendet e rajonit.
Gjithashtu theksohet se, për të tërhequr investime të huaja direkte, është e nevojshme të njihet rëndësia e sundimit të ligjit, besimi në institucione, kontrolli i korrupsionit, sepse ato janë motivet kryesore të investitorëve të huaj në zgjedhjen e lokacionit për investimet e tyre.
