Amësia surrogate

Prindërimi Surrogat i referohet një marrëveshje midis një çifti të martuar i cili nuk është në gjendje të ketë fëmijë për shkak të infertilitetit të gruas dhe një gruaje pjellore që pranon të konceptojë fëmijën e burrit përmes mbarësimit artificial, ta mbajë atë deri në lindjen e tij të shëndetëshme dhe pastaj të dorëzojë të gjitha të drejtat për kujdestarinë e fëmijës prindërve. Shpesh, nëna surrogate merr kompensim për shërbimet e saj. Hapi i fundit në proces është zakonisht njohja e babait për atësinë dhe birësimin, me gruan e tij, të fëmijës. Nëpërmjet amësisë surrogate (zëvendësuese), një çift që dëshiron një fëmijë nuk duhet të presë një numër të pacaktuar vjetësh për të birësuar një fëmijë, siç ndodh zakonisht në kohën e tanishme. Çfti i martuar fiton një fëmijë i cili është pasardhësi biologjik i burrit, një fëmijë për ekzistencën e të cilit burri dhe gruaja mund të ndjehen përgjegjës.

Prindërimi surrogat është shumë i diskutueshëm nga vetë natyra e tij. Sidoqoftë, prindërit zëvendësues po tërheqin vëmendjen e gjerë si një alternative e vlefshme për çifte jopjellore që synojnë të kenë një fëmijë. Surrogati i kontratës është zyrtarisht pak më shumë se dhjetë vjet i vjetër, megjithëse nëna zëvendësuese është një praktikë që është njohur që nga kohërat biblike. Vetëm në vitin 1986 vetëm 500 foshnje kishin lindur nga nëna që u dhanë atyre para për dhurimin e spermës nëpër mjet një tarifë, dhe praktika po rritet me shpejtësi.

Për këtë arsye ekzistojnë shumë pyetje dhe dyshime që lindin nga kjo temë. Shpesh ka shumë vështirësi juridike që lindin me prindërit zëvendësues. Në disa shtete, kontratat që sigurojnë çiftin jopjellor fëmija i nënës surrogate nuk do të thotë asgjë. Kjo, nga ana tjetër, mund të shkaktojë probleme të mëdha nëse nëna zëvendësuese do të ndryshonte mendimin e saj për të hequr dorë nga fëmija. Kush ka të drejtat për fëmijën në këtë situatë të tmerrshme? Prindërimi Surrogat është një alternativë e mrekullueshme për çifte jopjellore për sa kohë që të gjitha palët e përfshira janë arsimuar në lidhje me këtë temë dhe janë plotësisht në drejtim të ligjit përkatës.

Fatkeqësisht, ligjet mbi prindërit zëvendësues nuk janë shumë të dobishëm. Rritja e numrit të çështjeve të kujdestarisë surrogate po gjejnë rrugën e tyre në sallat e gjyqit. Problemi më dramatik lind kur nëna surrogate vendos që dëshiron të mbajë fëmijën. Pavarësisht nëse ajo vendos herët ose vonë në shtatëzani, gjatë lindjes, apo pasi lind fëmija, çështja përfundimtare është nëse ajo ose çifti jopjellor kanë të drejtat e prindërve.

Si është ligji për t’iu përgjigjur këtij lloji problemi? Normalisht njerëzit do të pajtohen që një kontratë është një kontratë dhe për këtë arsye çifti jopjellor duhet të jenë ata që e marrin fëmijën. Fatkeqësisht për disa prej nesh njerëz më simpatikë ky vendim nuk është aq i thjeshtë. Duke ndryshuar mendjen e saj, nëna surrogate po tregon ndjenja të nënës që me siguri nuk janë të qortueshme. Edhe pse ajo ka premtuar se do të heqë dorë nga foshnja, ndryshimi i saj në zemër duket më i kuptueshëm sesa i pandershëm. Mbi të gjitha, si mund të pritet që një grua të dijë se si do të ndihet të lindë një fëmijë dhe më pas duhet të heqë dorë? Këto janë pyetje shumë të mira që priren të lënë të pavendosur se kërkesa e cilës palë është e justifikueshme dhe duhet të mbështetet.

Në vend që të vendosin çështje surrogacie mbi bazën e ligjit dhe politikave të shteteve, gjyqtarët mund të kërkojnë udhëzime nga Kushtetuta e Republikës së Maqedonisë së Veriut. Argumentet kushtetuese mund të bëhen nga të dy anët e mosmarrëveshjes klasike të surrogacisë që përfshin nënën që ndryshon mendimin e saj për heqjen dorë nga fëmija i saj. Zgjidhja e çështjeve kushtetuese do të varet përfundimisht nga vlerësimi dhe peshimi i faktorëve të ndryshëm në fjalë. Ashtu si vendimet bazuar në kontratë dhe ligjin penal, vendimet kushtetuese do të marrin parasysh interesat e palës, interesat e fëmijës, interesat e shoqërisë dhe efektivitetin e legalizimit dhe rregullimit në krahasim me ndalimin.

Shumë amerikanë mbetën në dijeni të këtyre dramave, por praktikisht të gjithë në Shtetet e Bashkuara u njohën gjatë vitit 1987 me gjendjen e Mary Beth Ëhitehead dhe “Baby M”. Zonja Whitehead ishte një grua e njëzet e nëntë vjeçare e shtëpisë. Ajo tashmë kishte dy fëmijë, dhe vendosi që ajo do të ishte nëna zëvendësuese për një çift me emrin Z. dhe Zonja Ëilliam dhe Elizabeth Stern. Sterns ishin 40 dhe 41 vjeç. Ata ishin martuar për 12 vjet dhe ishin pa fëmijë. Zonja Stern kishte një rast të butë të sklerozës së shumëfishtë dhe nuk ishte në gjendje të bënte fëmijë.

Edhe pse Ëhitehead premtoi në kontratë se nuk do të krijonte lidhje me foshnjën, ajo e dinte në dhomën e lindjes se nuk mund të hiqte dorë nga fëmija i saj. Ëhitehead përfundoi rrëmbimin e të lindurit të ri. Çështja vazhdoi në një gjykim shumë të publikuar që përfshin gjashtë javë dëshmi dhe gjysmë milioni dollarë në fatura ligjore.

Fatkeqësisht, shumë marrëveshje surrogate përfundojnë me një përfundim tragjik të ngjashëm me këtë. Këto rezultate të tmerrshme mund të shmangen plotësisht nëse ligji do të përfshijë në shumë klauzola të tij, mbrojtje të pakushtëzuar nga çdo shkelje e kontratës midis nënës surrogate dhe prindërve jopjellorë.

Në mënyrë që zëvendësimi të funksionojë me qëllimin e tij fillestar, nuk mund të ketë përjashtime nga ky ligj. Megjithëse do të ketë raste në të cilat zbatimi i këtyre ligjeve mund të jetë në dukje i ashpër dhe apatik, është mënyra e vetme që kjo alternative e mrekullueshme për prindërit jopjellorë mund të vazhdojë me të drejtë, pa prishur potencialisht jetën e të gjitha palëve të përfshira, më e rëndësishmja e fëmijës.

Megjithëse të drejtat e çiftit jopjellor duhet të jenë para së gjithash, është e rëndësishme të mos anashkaloni ankesat e nënës surrogate. Përgatitja përmes grupeve mbështetëse dhe terapia individuale duhet t’i ofrohet nënës surrogatuese para lindjes, jo vetëm që ta informojë atë për një akt heroik të jashtëzakonshëm që i qëndron përpara, por edhe ta përgatisë atë të merret me traumat që mund të shoqërojnë humbjen e një fëmije. Rëndësia e informimit të plotë të nënës surrogat që kontrata për të cilën ajo do të pajtohet nuk është e kthyeshme, është e jashtëzakonshme.

Jo të gjitha rastet që përfshijnë prindërit zëvendësues rezultojnë në beteja për kujdestarinë. Ironikisht, në disa raste beteja është të vendosim se cila palë do të detyrohet ta marrë fëmijën si të vetin.

Një shembull i kësaj incidence të pazakontë ndodhi në vitin 1982. Judy Stiver, një grua njëzet e gjashtë vjeçare ranë dakord të lindnin një fëmijë për dyzet e gjashtë vjeçarin Alexander Malahoff dhe gruan e tij për një tarifë prej 10,000 dollarë dollarë. Malahoffs kishin dashur që një fëmijë të forconte martesën, por çifti u nda gjatë shtatëzënësisë. Atëherë u zbulua se foshnja do të lindte me mikrocefali një handikap që jo vetëm që e la fëmijën me një kokë anormalisht të vogël (që zakonisht është tregues i prapambetjes), por foshnja gjithashtu mbeti pa një shtëpi për t’u lëshuar në të. Nëna natyrale tha se ajo nuk ndjeu lidhje nëne me foshnjën por ajo ra dakord me antibiotikët intravenoz për të luftuar infeksionin kërcënues të jetës së foshnjës. Sidoqoftë, Malahoff udhëzoi stafin mjekësor që të mos ndërmarrë asnjë hap ose masë për të trajtuar infeksionin e rrjedhjes ose për t’u kujdesur për fëmijën. Të dy grupet e prindërve pastaj vazhduan të heqin dorë nga përgjegjësia e tyre për fëmijën. Spitali mori një urdhër gjykate që autorizonte mjekët që të kuronin fëmijën, dhe infeksioni u shërua. Foshnja, megjithatë, nuk kishte shtëpi për t’u lëshuar nga spitali dhe për pasojë u vendos në kujdestari. Rasti u bë një shembull i mundësive të tmerrshme rregullime të tilla mund të sjellin kur një foshnjë lind me një handikap. Ky lloj incidenti duhet të shmanget duke e bërë të qartë pafundësisht në fillimin e procesit të marrëveshjes së surrogacisë që, në asnjë kusht nuk do të ketë shkelje të kontratës.

Edhe pse mund të duket se të gjitha rastet përfundojnë në tragjedi, në të vërtetë ka shumë raste në të cilat rezultati përfundimtar është pikërisht ashtu siç kishin menduar të gjitha palët vendimtare, me vendosjen e fëmijës në një mjedis të lumtur dhe të dashur. Sidoqoftë, përkundër këtyre shumë historive të suksesit, ka akoma grupe që mbrojnë ndalimin e surrogacisë. Një grup i tillë është Komiteti Kombëtar i Birësimit. NCA ka qenë një kritik i qëndrueshëm dhe i hapur i surrogacisë dhe dëshiron që ajo të jetë e jashtëligjshme. Ata argumentojnë se disponueshmëria e zëvendësimit do të zvogëlohej në adoptimin e foshnjeve ekzistuese. Ndoshta nëse çiftet jopjellorë nuk ishin në gjendje të punësonin një zëvendësues për të pasur një fëmijë për ta, ata do të shkonin për të marrë një fëmijë në një mënyrë tjetër, një gjë që do të ishte shumë më e dobishme për shoqërinë. Ata mund të vendosin të birësojnë një fëmijë tashmë në ekzistencë, ose një fëmijë i cili do të lindë në çdo ngjarje dhe i cili ka nevojë për një shtëpi dhe familje. Duke përmbushur kërkesat e tyre prindërore në atë mënyrë, ata do të kryenin një shërbim të rëndësishëm për fëmijën dhe shoqërinë.

Edhe pse ky është një argument i vlefshëm, për disa çifte adoptimi duket i padisponueshëm. Shumë çifte sot presin më gjatë para se të përpiqen të çiftohen për të lën një pasardhës dhe kështu janë më të moshuar kur zbulojnë se kanë një problem. Sidomos, nëse kërkojnë kohë për t’u nënshtruar trajtimeve të pjellorisë para se të kthehen në birësim, ata mund të zbulojnë se janë shumë të moshuar për të qenë të pranueshëm për agjensitë konvencionale të birësimit, të cilat preferojnë çifte nën moshën tridhjetë e pesë. Për më tepër, birësimi nuk është aq i lehtë sot sa ka qenë në të kaluarën, dhe ekziston një mungesë e caktuar e të porsalindurve të shëndetshëm të disponueshëm për birësim në këtë vend.

Çiftet jopjellore do të argumentojnë se mundësia për të patur një fëmijë “normal”, dhe një fëmijë sa të jetë i lidhur biologjikisht me ta, nuk sigurohet nga birësimi i nevojave të veçanta apo edhe nga birësimi i të porsalindurve të shëndetshëm, dhe se megjithëse përfiton shoqëria më shumë për ta të birësosh një fëmijë ekzistues sesa të krijosh një të ri, e njëjta gjë është e vërtetë edhe për çiftet pjellorë, të cilët megjithatë lejohen të riprodhojnë pa asnjë kufizim nga shteti.

Amësia surrogate po rritet në popullaritet, sepse plotëson nevojat e ndjerë urgjentisht të atyre që i drejtohen asaj më mirë sesa ndonjë prej alternativave, pasi i shohin ato. Si një marrëveshje konsensuale, është po aq e denjë për mbrojtje juridike, sa shumë të tjerë, të cilët më parë dyshohen, tani merren si të mirëqenë. Duke iu nënshtruar një rregullimi të arsyeshëm, ajo meriton të zërë një vend midis grupeve në rritje të metodave në dispozicion të individëve për renditjen e jetës së tyre martesore dhe riprodhuese. Doktrinat e përshtatshme për rrethana të tjera nuk duhet të lejohen të ndalojnë ligjshmërinë ose zbatimin e marrëveshjeve të amësisë zëvendësuese.

Amësia surrogate në Republikën e Maqedonisë së Veriut

Foshnja e parë nga një nënë surrogate në Maqedoni lindi në spitalin e parë të përgjithshëm privat “Re-medika”. Një nënë surrogate ishte një grua 44-vjeçare. Ajo pranoi shtatzëninë sepse nëna biologjike nuk kishte mitër. Gjinekologi Assoc. Dr. Zoran Petanovski, dhe ekipi mjekësor që ai drejtoi bëri in vitro me vezët e nënës biologjike dhe spermën e burrit të saj, dhe më pas embrionet e fekonduara u futën në mitrën e gruas 44-vjeçare. In vitro ishte i suksesshëm dhe pas nëntë muajsh lindi fëmija. Të gjithë janë në gjendje të shkëlqyeshme shëndetësore.

Për arsye njerëzore, amësia surrogate në Maqedoni u lejua me ligj rreth dy vjet më parë. Surrogaci do të thotë që me një fekondim artificial, biomjekësor (in vitro) krijohet një embrion nga prindërit, i cili më pas futet në trupin e nënës surrogate. Foshnja merr gjenet e prindërve biologjikë, jo nënën zëvendësuese. Ajo është vetëm një inkubator, shtëpia e tij ndërsa rritet në mitrën e saj dhe ndërsa ajo merr ushqim prej saj.

Për shkak të ndalimit të surrogacisë, çiftet e martuara më parë nga vendi e bartin këtë procedurë jashtë vendit në vendet ku lejohej, për të cilat ata paguanin shuma të larta.

Për të mbrojtur anonimatin e prindërve, mund t’ju them vetëm pak informacion. Bashkëshortët erdhën tek ne me dokumentacion plotësisht të përgatitur për surrogaci. Pas ekzaminimeve, ne u bindëm se një grua që pajtohet mund të jetë një nënë surrogate. Trupi i saj e lejoi atë dhe menjëherë filloi procedurën in vitro – Petanovski.

Në këtë procedurë, nëna biologjike e foshnjës merr stimulimin e hormoneve për vezoret e saj për të prodhuar vezë me cilësi të mjaftueshme. Pasi të arrihet kjo, vezët me të ashtuquajturat birë merren nga vezoret dhe në laborator fekondohen me spermatozoide të babait. Në të njëjtën kohë, shpjegon Dr. Petanovski, terapia përgatit nënën surrogate të mitrës për të pranuar embrionin ose embrionet.

Në mitrën e nënës surrogate vendosëm dy embrione. Shtatzënia u realizua me njërën prej tyre. Ne ishim shumë të kënaqur kur dy javë pas procedurës in vitro testi i gjakut tregoi se ajo kishte një shtatëzani. Përpjekja e parë për in vitro ishte praktikisht e suksesshme, dhe tani pritej një kurs i mirë i shtatzënisë.

Çiftet ose njerëzit që shkojnë në in vitro mbajnë me vete stresin dhe frikën, jo vetëm për shkak të gjithçkaje që kanë kaluar nëpër të kaluarën në përpjekje për të pasur një fëmijë, shumë ekzaminime mjekësore dhe analiza, por edhe për shkak të frikës se procedura do të ketë sukses

Në sytë e të gjithëve ju mund të vëreni të dy, stresin dhe frikën dhe shpresën e madhe. Për ne mjekët, lumturia e tyre është e pavlefshme kur analiza tregon shtatzëninë. Ju menjëherë shihni lehtësim në to. Për atë që do të thotë lindja e foshnjës dhe nuk kam pse ta përshkruaj, çdo prind e ndjeu atë. Tek këta njerëz, kjo, përveç lumturisë së pamasë, do të thotë zgjidhja e një problemi jetësor. Kështu ndodhi me këta prindër kur ata më në fund ndoqën fëmijën e tyre.

Shtatzënia e nënës surrogate, megjithëse rreziku i lartë, ishte e suksesshme, dhe fëmija i shëndetshëm lindi me një prerje cezariane.

Ekipi i spitalit bëri të gjitha analizat gjatë shtatëzanisë dhe të gjithë e përfunduan me sukses punën.

Përndryshe, rregullat ligjore thonë që gratë mund të jenë nëna zëvendësuese nëse janë shtetas maqedonas, të moshës 25 vjeç e lart, në një moshë që u siguron atyre gatishmëri të mirë fizike dhe psikologjike për një shtatëzani të shëndetshme dhe që tashmë kanë të paktën një fëmijë. Sidoqoftë, çiftet martesore, të cilët do të merrnin një fëmijë nga një nënë zëvendësuese, duhet të kenë një problem me sterilitetin, i cili nuk mund të mjekohet. Çifti ka të drejtë të kërkojë fillimin e dy procedurave të infertilitetit të asistuar biomjekësor me një bartës gestacional i cili do të përfundojë me sukses lindjen e një fëmije të gjallë nga secila procedurë, ndërsa transportuesi i gestacionit ka të drejtë të lindë vetëm një fëmijë të gjallë në një tjetër . Bartësi i shtatzënisë dhe gruaja nga çifti i martuar i cili është në punë ka të gjitha të drejtat në fushën e marrëdhënieve të punës, sigurimin e pensionit dhe aftësisë së kufizuar dhe lejen e lehonisë.

Nënat e mundshme surrogate dhe prindërit e mundshëm shkojnë në këshillime psikologjike, ata duhet të paraqesin në Ministrinë e Shëndetësisë prova që plotësojnë kushtet, pas së cilës çifti i interesuar duhet të kërkojë një pasqyrë në regjistër, në mënyrë që të zgjedhë një nënë mbajtëse e gestacionit dhe përmes një kërkese me shkrim për të filluar procedurën për fekondimin in vitro me një bartës gestacional.

Surrogaci do të thotë lindje dhe lumturi për njerëzit që përndryshe nuk mund të kenë fëmijë. “Re-medica” bëri hapin e parë dhe theu akullin. Ekipi mjekësor i spitalit është i hapur për sfida të reja, për familje më të lumtura.

Literatura e shfrytëzuar

Article 28 of the Law on BAF prohibits any action aimed at creating a human being who would be genetically identical to another human being, alive or dead.

Article 5, paragraph 2 of the Law on the Family of Republic of Macedonia.

Howard W. Jones & all., Fertility and Sterility, IFFS Surveillance 2007, Vol. 87 Sup 1. April 2007.

Schenner, J, G., Assisted Reproduction Practice in Europe: Legal and Ethical Aspects, Human Reproduction Update, Vol. 3, No. 2, 1997.

Shenfield, F., Gamette donation: Ethical implications for donors, Human Fertility, No. 2, 1999.

Burime nga interneti

http://www.mactel.com.au/news-93606 born_the_first_baby_from_surrogate _mother _in macedonia_-en