Nuredini: Nuk do të lejoj që të bëhemi deponi për mbeturinat e huaja

Për më shumë se gjysmë viti në ulësen e nxehtë të Ministrisë për mjedis jetësor dhe tashmë po “harxhon” mandatin e tij të dytë, ndërsa publiku di shumë pak për ministrin e ri Naser Nuredini. Ministria që ajo drejton ka një imazh negativ te publikut për shkak të perceptimit që mbisundon se qeveria nuk po bën sa duhet për të ulur ndotjen dhe se mbron biznes interesa të individëve dhe ndërmarrjeve në kurriz të shëndetit të qytetarëve, njofton Meta.mk, transmeton Portalb.mk.

Sa BDI, partia që ju vë në këtë pozicion, ndikon në vendimet tuaja si ministër?

– Më kërkuan që të bëja punën time në mënyrë profesionale dhe me kompetencë për të përmirësuar kushtet e jetesës në vendin tim dhe m’u dha liria e plotë për ta bërë këtë.

Ju pyes sepse në publik ekziston opinioni që Ministria e mjedisit mbron biznes interesa të caktuara të personave të afërt me BDI-në dhe qeverinë.

– Askujt nuk i kam bërë asnjë shërbim as i kam borxh dikujt, mbase ata më kanë konsultuar në dy raste dhe asgjë më shumë.

Deri më tani, qytetarët kanë qenë të bindur, nga qeveria aktuale, që ata po ndotin veten dhe se industria nuk ndot sepse i respekton standardet dhe monitorohet.

– Nuk jam i sigurt se ky është qëndrimi. Po të thosha kështu, do të kisha gabuar. Statistikat tregojnë se gjatë gjithë vitit industria dhe trafiku ndotin më shumë, por në sezonin e ngrohjes pothuajse gjysma e ndotjes gjenerohet nga ngrohja e shtëpive  tona dhe institucionet shtetërore. Prandaj, ne po kërkojmë të lidhim sa më shumë ndërtesa publike me ngrohje qendrore ose me gaz, aty ku është e mundur.

Zëvendësministri juaj u bë i famshëm me deklaratën për matëset “Ali Express”. Cili është mendimi juaj?

– Unë nuk mund të komentoj për instrumentet e matjes private, as atë se ku njerëzit i blejnë ato dhe as ku i vendosin ato. Ne si ministri i bazojmë vendimet tona në stacionet shtetërore të matjes. Ato janë instrumente shumë komplekse dhe shumë të shtrenjta, një kushton 250 mijë euro, ne kemi 18, dhe do të marrim dy të reja për Gjevgjeli dhe Manastir dhe kjo planifikohet të realizohet këtë vit, me ndihmën e bashkëpunimit ndërkufitar me Greqinë. Unë nuk jam ekspert i kësaj teme, më thanë që edhe shumë prej instrumenteve matës më të shtrenjtë nga teknologjia e fituar private mund të kenë devijime të të dhënave deri në 30 përqind. Ajo që unë mendoj se është më e rëndësishme nuk është vetëm gjurmimi i grimcave inorganike PM, por edhe të shikojmë se cilët ndotës organikë gjenden në ajër për të përcaktuar më saktë se cilat janë burimet e ndotjes. Për këtë na nevojitet laborator i akredituar.

Ju e paralajmëruat akreditimin e Laboratorit shtetëror për sivjet.

– Çdo shtet duhet të ketë laborator të akredituar shtetëror dhe ne si ministri duhet të jemi në gjendje t’i bazojmë vendimet tona sipas rezultateve që merren nga një laborator i tillë. Shpresoj që procesi i akreditimit të përfundojë këtë vit pasi tashmë kemi hyrë në proces të rinovimin dhe pajisjes plotësuese të laboratorit. Tashmë jemi në proces të gjetjes së institucionit që do të na udhëheqë nëpër procesin e akreditimit.

A mendoni se ndryshimi i propozuar i Ligjit për mbeturina, i propozuar nga DOM për të ndaluar importin e mbeturinave për djegie do të ndikojë pozitivisht në situatën aktuale sepse qytetarët shprehin shqetësim të madh për atë se ku përfundimin e mbeturinave?

– Si ministri kemi propozuar gjashtë ligje të reja në fushën e menaxhimit të mbeturinave, të harmonizuara me rregulloret e BE-së. Unë mendoj se do të ishte më mirë që së pari të miratohen gjashtë ligjet tona e pastaj së bashku ta shqyrtojmë atë propozim. E vlerësoj idenë që qëndron prapa këtij propozimi, si dhe shqetësimet. Shteti ka detyrime që rrjedhin nga marrëveshjet ndërkombëtare dhe mbeturinat për djegie në të vërtetë është RDF (refuse derived fuel- karburant që fitohet nga mbeturinat) dhe në të gjithë BE është procedura standarde që në fabrikat e çimentos të digjen mbeturina. Fabrika e çimentos Titan-Usje në Shkup aktualisht merr vetëm 5 përqind të energjisë nga djegia e mbeturinave, ndërsa leja e saj për vitin 2013 lejon që ajo të digjen deri në 20 përqind. Pyetja e vërtetë është se çfarë do të djegin nëse nuk djegin RDF, mazut, naftë? Mbeturinat për djegie që importohen nga fabrika e çimentose klasifikohen në përputhje me rregulloret e BE-së dhe kontrollohet në kufi.

Komenti juaj për rastin me ish-drejtorin të Drisllës dhe për informacionin se deponia e Shkupit tre vjet më parë ka marrë leje për të deponuar mbeturina të rrezikshme industriale, e jo vetëm  mbeturina komunale.

– Në Drislla nuk hidhet asgjë tjetër përveç mbeturinave komunale. Këtë javë duhet të takoj drejtorin e ri të Drisllës për të parë cilat janë planet e tyre në të ardhmen, por dua të theksoj se Drislla nuk ka leje për të importuar mbeturina. Importi i mbeturinave nuk lejohet dhe ne nuk do të lejojmë që vendi ynë të bëhet deponi e mbeturinave ndërkombëtare, ne meritojmë më mirë! Nëse ka ndonjë dyshim ose spekulim në lidhje me këtë, ajo duhet të hetohet dhe pastrohet. Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme të zbatohen ligjet që kemi propozuar. Me vendosjen e përzgjedhjes (selektimit) të mbeturinave ne do të jemi në gjendje të krijojmë RDF-të tona, duke zvogëluar atë që përfundimisht përfundon në deponi, në tokën tonë dhe në ujë dhe ushqim përmes tij. Ne nuk po shpikim asgjë të re, vetëm do të zbatojmë atë që të tjerët tashme e kanë arritur, në disa vende si Sllovenia në vetëm 10 vjet.

Duke pasur parasysh ligjet në fuqi në vend, a është e mundur që një lloj i caktuar i mbeturinave të importohet si lëndë e parë e cila më pas “përpunohet” dhe kur të përfundojë, “përpunimi”, pjesa tjetër, në të vërtetë, të njëjtat mbeturina thjesht hidhen diku në një deponi komunale apo thjesht në ndonjë deponi ilegale? Dhe a është mënyra në të cilën këto “lëndë të para”, në fakt mbetje të rrezikshme kanë përfunduar në vendin tonë?

– Mbeturinat mund të importohen vetëm nëse kompania ka leje për import,  riciklimin dhe ripërdorim. Kur në dokumentet tona ka ton – Importi i mbeturinave të rrezikshme, këto janë bateri të vjetra që përmbajnë plumb, ato trajtohen dhe ripërdoren. Ka pasur raste kur disa kompani të huaja na kanë kërkuar leje për të bërë diçka për të cilën po flisni, por gjithmonë janë refuzuar. Është e drejta e tyre për të pyetur, dhe është e drejta jonë t’u shpjegojmë atyre se cilat janë ligjet tona.

Plani i qeverisë për ajër të pastër po zbatohet ngadalë. Ende po e presim shpalljen për inverterë…

– Fatkeqësisht, kishte disa pengesa ligjore që krejt kjo të shkonte më shpejt dhe po shkon më ngadalë se sa donim.

Sa kohë do të presim për rezultatet e tenderit për pastrimin e lindanit?

– Propozimet janë ende duke u vlerësuar, jemi në kontakt të vazhdueshëm me UNEP, ne vazhdimisht i bezdisim me pyetje për të parë se ku janë. Mendoj se së shpejti do të kemi mundësi për të fituar opsionin me të mirë të mundur për pastrimin e deponisë së vogël me lindan. Në të njëjtën kohë, rreth dy javë më parë “EKO Center 97” filloi nxjerrjen dhe eksportin e mbeturinave kimike OHIS pasi u morën lejet e nevojshme, një pjesë e tyre shkon për shkatërrim në Bullgari, shumica në Zvicër. Nga OHIS-i duhet të eksportohen rreth 80 tonë mbetje kimike të ndryshme.

Si qëndron puna me deponitë me kimikate në Pelenicë, Jugohrom, Llojan?

– Me ndryshimet në Ligjin për mjedis jetësor që po presin miratimin në Parlament, duhet të identifikohen të gjitha pikat e nxehta ose të kontaminuara dhe të gjithë pronarët, privatë ose shtetërorë, në tokën ku janë të pranishme mbeturinat e rrezikshme kërkohet të hartojnë plane menaxhimi.

Një temë tjetër e nxehtë në portofolin tuaj – hidrocentralet e vogla. Sa koncesione për HEC-e të vogla janë lëshuar që kur jeni ministër, sa prej tyre janë në zona të mbrojtura? A jeni në vetëdijshëm, si ministër, se sa vendime të tilla të dëmshme janë marrë në të kaluarën, në kurriz të mbrojtjes së bukurive natyrore?

– Që kur jam ministër nuk është lëshuar asnjë leje. Jam i vetëdijshëm për atë që është ndarë më parë, por keni parasysh se të gjitha lejet janë miratuar nga Qeveria. Gjithsesi vendimet e qeverisë mund të rrëzohen, por nuk është hap i mirë. Tashmë kemi hequr disa koncesione dhe kjo nuk i ndihmon reputacionit të vendit tonë si destinacion ekonomik. Duhet të vlerësojmë nëseHEC-et e vogla janë diçka që na nevojitet në të ardhmen apo një mundësi më e mirë për ndërtimin e HEC-ve të mëdha me ndikim më të madh energjetik si Çebreni.

Shpallja e Malit Sharr për park kombëtar po shtyhet me dekada. Pse?

– Ha, sepse nuk kam qenë në këtë vend për një kohë të gjatë … Po e lë shakanë mënjanë, kjo është një nga dëshirat e mia më të mëdha personale. Është bërë shumë deri më tani, vlerësimi është përfunduar në bashkëpunim me UNDP, kështu që unë mendoj se mund të shpresojmë që kjo të ndodhë deri në tetor. Por ekzistojnë edhe disa çështje kontestuese … disa linja duhet të vendosen … në fakt më shumë se 90 përqind e territorit nuk kontestohet, ka vetëm disa pika të diskutueshme dhe ato duhet të bëhen si bafer(tampon) zona të caktuara…

Kjo vlen për lokacione ku njerëz të caktuar kanë biznes interesa konkrete, apo jo, siç janë hidrocentralet e vogla…

– Po, bëhet fjalë për koncesione tashmë të dhëna për HEC-et e vogla. Por para se të bëni çështje nga kjo, dua t’ua bëj me dije se jemi duke kërkuar mënyrë për të dalë nga kjo.

A do të arrini sukses, çfarë mendoni?

– Epo, unë jam një entuziast dhe jam shumë këmbëngulës. E vetmja gjë që nuk dua është të përfundojmë ashtu që shteti të shkon në gjyq, ndërsa Sharri të mbetet pa u shpall park kombëtar. Me një potencial të tillë për zhvillim të eko-turizmit, e duke u lidhur me Mavrovën dhe tërë rajonin deri në Liqenin e Ohrit dhe duke krijuar një zonë më të gjerë të lidhur me infrastrukturë turistike, është dëm që si shtet të humbasë një mundësi të tillë.