VETMIA

Hyri në derën e madhe që kishte mbetur e hapur dhe shkoi te një shkam të lënë nën hijen e manit të madh. Mori njëherë frymë thellë dhe u ul në shkam. E nxori kutinë me duhan, e thuri një cigare dhe e vuri në vesh. Nga xhepi i jelekut e nxori  eshkëtoren e nga aty eshkën, urorin dhe gurin e zjarrit dhe me dy-tri të rëna me uror eshkës së vendosur mirë mbi gurin e zjarrit – eshka u ndez. Me të e ndezi cigaren. E thithi mirë cigaren dhe në ajrin e qetë e nxori tymin kularë-kularë. Pastaj shikoi shtëpinë, dritaret e vogla të cilat në vend të qelqit kishin mbetur me gazeta, ngase atij ia kishte marrë otkupi kalin dhe lopën e më parë edhe pesë krerë dhi që kishte pasur  ia kishin konfiskuar ngase shteti i ndaloi dhitë kinse për ta mbrojtur malin. Dhe, xhamat ia kishte thyer një nga kapadahinjtë e milicisë popullore kur kishin ardhur për herë të fundit t’ia bastisin shtëpinë sepse e kishin zënë duke pirë duhan kaçak. Ai e lëvizi kokën si njeriu kur do të thotë o zot i madh, po shikimi nuk i hiqej dot nga dritaret. Phu nanën! shau pastaj – dritaret me letra dhe shtoi: mbeta si hut këtu! Mbeta vet dhe i vetmuar. Xati i vetmuar! I kaluan nëpër mend të gjitha ndodhitë që s’harrohen si në shirit filmi, po më shumë shiriti u ndal te mjaft femra të fshatit që s’i kishte as fis af farë. Veçmas te Dilja e cila e kishte shikuar një herë te pusi i fshatit me sytë e saj të kaltër e të bukur si sahati i hoxhës. Ajo jo vetëm që e shikoi ashtu ëmbël, por ia fali edhe një buzëqeshje nazike si të Mona Lizës, e cila iu vulos në mendje e veçmas në zemër. Atëherë  u përpëlit ta lypte Dilen, po kishte frikë se s’ia japin. Se Dilja ishte si hyri! E kishte edhe droje se ajo s’do ta donte. Nga sikleti i erdhi të këndojë një nga ato këngët “Moj e mira”, po  fjalët iu bënë lëmsh në fyt i s’i dolën dot goje!  Pastaj mendoi: pse vsllë s’e provova ta lypi? Ta kisha provuar një herë, së paku, ndoshta do ta kisha më lehtë. Gabim, Xat, gabim, mendoi. E jo që s’kishte kushte atëherë. Edhe shtëpia – pallat s’ka qenë, po megjithatë ka qenë ndër më të mirat në fshat. Këtë e dëshmonte oxhaku i gjatë i saj. Oborri i regulluar me shije. Shtypia me dritare me xham dhe e mbuluar me tjegulla të mira. I shkonte mendja që edhe sot të çonte shkues te babai i Diles, po tash mendonte se ajo mund ta kishte një simpati tjetër. Prandaj hoq dorë nga ky mendim. Veç kësaj tash s’ka kushte. Tash në dritaret e shtëpisë së tij në vend të xhamave ka gazeta. Dikur as shkallët nuk kërcëllonin si tash dhe mundje të hipësh e të zbresësh lehtë sa herë që të duash. Dhe, sa bukur do të ishte që në ato shkallë të hypte e të zbriste Dilja. Atëherë shtëpia do të kishte pasur kuptim. Kurse tash, tash i janë mbledhur të gjitha të këqijat atij. Ai përsëri e tundi kokën lehtas dhe e thithi cigaren. Përsëri shikimi i shkoi te shkallët dhe e mendoi bukuroshen e tij të ëndrrave që po zbriste me tabakanë me kafe drejt tij nën hijen e manit. Dhe kah e shihte Dilen në imagjinatën e tij, i pengonin gjërat që tash ishin të shkapërderdhura oborrit: një copë dërrase andej, një shat i harruar këndej, një shtëmbë e thyer, një parë opinga të varura në fund të shkallëve, por ishte pikërisht bukuroshja e ëndrrave të tij të cilën s’kishte mundur ta marrë shkaktarja për këto tollovi. Të kishte qenë ajo tash aty dhe të zbriste me të vërtetë shkallëve me tabakanë me kafe drejt tij te hija e manit, ai do të ishte sjellë ndryshe. Atëherë çdo gjë do të kishte qenë në vend, në një haromi të plotë. Atëherë edhe drutë do të kishin qenë të paluara, edhe dritaret do të kishin pasur xhama, edhe dera e madhe do të mbyllej patjetër, sepse ai vetë do të kujdesej për sigurinë e gruas së vet, ndoshta edhe të fëmijëve që do t’i kishte. Tash çka? Ç’i duhej tash ky rend e kjo harmoni kur nëpër shtëpi bredhin të lira merimangat e minjtë, qetësia që t’i nxjerrë mendtë  dhe frymët e liga kurse  mbi rafte është paluar një gisht pluhuri dhe kanë mbetur mollët e Tetovës me vite aty, prej kohës kur i kishte renditur nëna e tij tash e ndjerë dy vjet e sa muaj. Tash i duket vetja si fantazmë e cila hyn në këtë shtëpi, pasi për të shtëpia pa grua dhe pa fëmijë ishte një strofull shpirtrash që të parehatshëm dalin natën nga varret dhe vijnë aty në shtëpinë e vetmisë së tij.  Deshi të largohej prej këtyre mendimeve, por s’ia dilte dot. Para syve të tij ëndrra i nxirrte fëmijët e tij të imagjinuar që vraponin nëpër oborr duke shtyrë kularët ose duke luajtur kukufshehtas. Ishin fëmijë gazmorë dhe të zëshëm, me këpucë që ua blente ai në pazar të Shkupit. Djem me këmisha të bardha e me pantallona të kafta dhe vajza me fustane të kaltra stërpikur me lule të imta të bardha.

Derisa u jepte mendimeve të bredhin kështu, nga një shtëpi e lagjes dëgjohej një zë i bukur femre që këndonte një këngë për vetminë. Kjo e nxiste edhe më shumë Muzën e tij dhe ia ndizte flakë shpirtin e munduar duke ia hapur portat e ëndrrës ku gjithmonë kryepersonazh ishte Dilja. Atëherë hetoi dy pika lotësh që iu rrokullisën faqeve dhe i fshiu me mëngë. Pastaj e thithi edhe një herë cigaren dhe hiri që ishte zgjatur i ra në pantallonet e arnuara. Pastaj trokiti dera e madhe dhe ëndrra iu ndërpre. Ai e ktheu kokën dhe nga dera e hapuri e pa lajmëtarin e fshatit që zakonisht vinte te dera për të sjellë letra të pushtetit: porez i papaguar, thirrje për vezhba tremuajshe e kështu me radhë. Lajmëtari i fshatit për ndonjë lajm të hairit nuk vinte. Ai u ngrit. U drejtua kah dera e madhe dhe edhe një herë e thithi cigaren e cila e dogj në gishtat që ia kishte zverdhur duhani dhe e hodhi në vijën që rridhte nja pesë a gjashtë hapa larg manit. I tërhiqte me vështirësi këmbët që i vinin të rënda nga droja për lajmin që mund ta ndjente.

Kënga që vinte nga ajo shtëpia e lagjes u qetësua. Ç’dreq pune e ka sjellë këtë njeri te dera ime? Mendonte. Hapat iu bënë më të rëndë kur po i afrohej derës së madhe nga droja për lajmin e keq që do ta merrte. Askush nuk ka dëshirë të ballafaqohet me lajme të këqija. Por, kur e priste më të keqen lajmëtari i tha:

“Kam një lajm të mirë për ty, o Xat”.

“E hairit qoftë”! u përgjigj, ndonëse s’iu hoq ajo mjegulla që e mbështjellë njeriun në aso çastesh kur ballafaqohet me frikën nga lajmi i keq

“Kam një letër, por të lutem le të mbetet kjo midis nesh”.

“S’del prej Xatit fjala as me darë”! tha duke pritur me padurim të shihete mos ishte ndonjë shaka e pakripë e lajmëtarit.

Pastaj lajmëtari u largua shpejt, kurse Xati e hapi letrën. I shkruante Dilja. “Pres ta çosh një shkues”… shkruante ajo me do shkronja të shkruara me dorën që të riut ia dridh erosi. Dhe, në letrën e mbështjellë mirë e kishte futur një lule fushe, përfundi të cilës shkruante: “Mos më harro”.  Atëherë Xatin e pushtoi dalldia. Harabelat e vendosur në degët e poshtme të manit, të cilët as që i kishte vërejtur më parë, tash ia dhanë këngës. Pastaj brofi në këmbë. Dilja! Tha dhe e përsëriti edhe një herë emrin e saj duke ia shtuar prapa edhe përemrin ime. “Dilja ime!…”

Shkoi në fund të shkallëve, i hoq opingat. Hyri në dhomë, i mori këpucët që i ruante pas dere për raste të rralla festive, e vuri kësulën e bardhë, të cilën e afroi pak mbi vetull, e mblodhi fuqinë dhe krenaria pastaj e mbushi me energji. Pastaj doli nga dera e madhe duke i bërë hapat e parë në ditën e re e cila përhapte shpresën e lumturisë që po e priste pas disa vitesh. Dhe, shpresën se do ta hiqte qafe vetminë. Dilja ime, tha dhe nisi të fishkëllojë një nga ato këngët e tij të preferuara të dashurisë.

Shkrimi është shkruar enkas për Portalb.mk. Të drejtat e publikimit i kanë vetëm ©Portalb.mk dhe autori, sipas marrëveshjes mes tyre.