Mbesin të larta tensionet midis Kanadasë dhe Arabisë Saudite

Kur ish-ministrja e Jashtme kanadeze Chrystia Freeland shkroi një mesazh në Twitter se Arabia Saudite duhet të “lirojë menjëherë” aktivistët e burgosur, askush nuk mundi të parashikonte stuhinë diplomatike që pasoi, shkruan Anadolu Agency (AA).

Sauditët bënë më shumë sesa një hedhje rëre në fytyrën e Kanadasë – ata varrosën qeverinë nën një dunë virtuale.

Me pak fjalë, ndërsa një numër i konsiderueshëm vendesh e cilësuan si të egër reagimin, sauditët u tërbuan, sepse, sipas tyre, Kanadaja kishte kapërcyer vijën e kuqe, ndërsa mbretëria e konsideronte mesazhin në Twitter si ndërhyrje në punët e saj të brendshme. Ishin pikërisht fjalët “lironi menjëherë”, të përfshira në mesazhin e Ministrisë së Çështjeve Globale të Kanadasë, që shkaktuan tërbimin e qeverisë së Mbretërisë nën Princin e Kurorës, Mohammed bin Salman.

“Kanadaja është shumë e shqetësuar për arrestimet shtesë të shoqërisë civile dhe aktivistëve për të drejtat e grave në Arabinë Saudite, përfshirë dhe Samar Badawi-n”, thuhej në mesazhin në Twitter. “Ne u bëjmë thirrje autoriteteve saudite që menjëherë të lirojnë ata dhe të gjithë aktivistët e tjerë të paqes dhe të drejtave të njeriut”, theksohej më tej.

Postimi në Twitter ishte vazhdim i thirrjes shumëvjeçare të Kanadasë që aauditët të lirojnë vëllain e Samar Badawi-t, Raifin, i cili vuan dënimin në burgun e Mbretërisë për shtatë vjet. Gruaja dhe fëmijët e tij jetojnë në Montreal. Badawi, një bloger, u dënua në vitin 2013 për “fyerje të Islamit përmes kanaleve elektronike”.

Kanadaja kishte bërë thirrje në mënyrë të qetë dhe jashtë vëmendjes së opinionit, duke i nxitur sauditët për lirimin e Raifit me vite, ashtu si edhe vendet e tjera. Por, kritika në mediat duket të ketë qenë e tepërt.

Mesazhi në Twitter ishte postuar më 3 gusht 2018, por pasojat po ndihen edhe sot.

Sauditët reaguan shpejt, duke thënë në një deklaratë të Ministrisë së saj të Punëve të Jashtme se përdorimi i “lëshimit të menjëhershëm” ishte “për të ardhur keq, i dënueshëm dhe i papranueshëm në marrëdhëniet midis shteteve”.

Si reagim, sauditët dëbuan ambasadorin kanadez, thirrën ambasadorin e vet, ndaluan të gjithë tregtinë dhe investimet e reja me Kanadanë dhe pezulluan fluturimet në Arabinë Saudite nga Toronto. Ata gjithashtu urdhëruan mijëra studentë të saj në shkollat ​​kanadeze të largoheshin dhe të ndiqnin shkollimin në vende të tjera, një goditje tjetër për Kanadanë, pasi kishte shumë studentë të mjekësisë që punonin në spitale.

Shumica e këtyre hapave ndëshkues mbeten edhe sot e kësaj dite.

Por Freeland, ministrja e atëhershme e Jashtme kanadeze, tha se tërheqja nuk ishte një mundësi.

“Më lejoni të jem shumë e qartë…Kanadaja do të mbështesë gjithmonë të drejtat e njeriut në Kanada dhe në mbarë botën”, tha ajo në vazhdën e reprezaljeve saudite.

Pozicioni i Kanadasë mbetet i njëjtë.

Ministri i ri i Jashtëm Francois-Philippe Champagne kohët e fundit tha se ai do të vendoste në rend të ditës për diskutim rastin e Raifit.

“Ne mbetemi jashtëzakonisht të shqetësuar lidhur me çështjen e Raif Badawi-t”, tha zyra e ministrit në një përgjigje në pyetjen me e-mail nga AA. “Ne e kemi ngritur atë në nivelet më të larta dhe kemi kërkuar vazhdimisht faljen e tij”, thuhet më tej.

“Siç tha ministri Champagne, ne jemi jashtëzakonisht të shqetësuar për raportet që z. Badawi është transferuar në burg të vetmuar dhe ne do ta ngremë këtë shqetësim me qeverinë e Arabisë Saudite”, tha zyra e ministrit kanadez.

Megjithatë, pyetja është nëse thirrjet nga Kanadaja dhe vendet e tjera do të bien në vesh të shurdhër apo do të rezultojnë në të vërtetë me një veprim pozitiv?

Kyle Matthews, drejtor ekzekutiv në Institutin e Montrealit për Gjenocidin dhe Studimet për të Drejtat e Njeriut në Universitetin Concordia, në një intervistë me e-mail për AA tha se të dhënat nuk janë inkurajuese. “Kam frikë se të gjitha përpjekjet për lirimin e Raif Badawi-t nga burgu saudit nuk kanë arritur ende sukses”, tha ai.

“Me lajmet e fundit që z. Badawi, një i burgosur i ndërgjegjes, ka shkuar edhe një herë në grevë urie dhe është vendosur në vetmi nga autoritetet e burgut saudit, duket se fushatat globale të mbrojtjes dhe diplomacia duhet të futen në një marsh më të lartë”, theksoi Matthews.

Kritikët e kanë quajtur shprehjen “të lirohet menjëherë” në postimin kanadez në Twitter si një rast të diplomacisë që ka shkaktuar stuhinë saudite. Por, Matthews tha se Kanadaja nuk është fajtore.

Sauditët në të vërtetë reaguan ashpër ndaj postimit në Twitter të paraqitur në arabisht nga ambasada kanadeze, tha ai.

“Ndërsa shumë pak vende dolën në mbrojtje të pozicionit të Kanadasë në mbështetjen e aktivistëve sauditë të të drejtave të njeriut, vrasja pasuese e gazetarit Jamal Khashoggi nga një ekip ekzekutorësh sauditë në Stamboll demonstroi mosrespektimin e plotë të vendit për të drejtat e njeriut dhe lirinë e shprehjes”, shprehet Matthews.

Khashoggi, një gazetar saudit dhe kolumnist i gazetës Washington Post, i cili ishte kritik ndaj qeverisë në Rijad, u vra më 2 tetor 2018, brenda konsullatës saudite në Turqi. Disa kanë spekuluar se vrasja e tij u krye me urdhër të princit Mohammed bin Salman, megjithëse pesë persona janë arrestuar dhe dënuar me vdekje në Mbretëri.

Mungesa e mbështetjes për Kanadanë në çështjen e të drejtave të njeriut tregon se bota është treguar neglizhente në trajtimin e veprimeve të ashpra të Arabisë Saudite.

“Unë mendoj se të gjitha vendet, jo vetëm ato perëndimore, kanë mbyllur njërin sy për të drejtat e njeriut në Arabinë Saudite”, tha Matthews, duke shtuar se “Fakti që Arabisë Saudite iu dha leja për të pritur takimin e G20-tës së vitit të ardhshëm është një fakt më vete”.

“Megjithatë, nuk është tepër vonë të ushtrosh presion ndaj Rijadit, për të siguruar lirimin e Badawi-t dhe për t’i lejuar atij të bashkohet me familjen e tij në Kanada”, theksoi Kyle Matthews.