GURI DHE GJURI

Binte një shi i qetë, një vesë shiu, kurse ai shikonte prej dritares së shtëpisë së tij në rrugë  hurdhat që ishin mbushur me ujë. Në atë çast gjithfarë mendimesh kalonin nëpër kokën e tij. Dominonte ndër to sikleti pse nuk kishte mundur ta ngrejë një rrethojë para shtëpisë. E hapi dritaren, jashtë mbretëronte një qetësi – të cilën e prishte vetëm shiu i ngadalshëm, kurse peizazhin e rrugës me shi e ndërronte ndonjë fshatar që kalonte ose me kokë të mbuluar me setër ose me kësulë të bardhë dhe me jakë të ngritur, por gjithnjë me një shprehje të domosdoshme të zymtë të fytyrës.

Duke shikuar pikat e shiut si shndërrohen në sytha kur binin në hurdha, ai e pa edhe një gur që e kishte të njohur. Në atë gur ishte penguar shpeshherë kur kthehej natën vonë në shtëpi, nga ndejat me miqtë e shumtë në kafene. Pastaj e lëvizi kokën dhe qeshi, sepse iu kujtua filozofi i lashtësisë Herakliti i cili ka thënë se njeriu kurrë nuk mund të shkelë dy herë në vendet e njëjta në lumë, kështu disi. Qeshi edhe një herë dhe e preku gjurin e vetë të cilin e kishte vrarë disa herë në të njëjtin gur, në po këtë gur që po e shikonte nga dritarja. Vetëm gjuri im, tha, bën përjashtim në këtë rregull të filozofit të lashtësisë. E shikoi përsëri gurin dhe iu kujtuan edhe dhembjet që kishte ndjerë sa herë që ishte penguar në këtë gurë të mallkuar. Dhe, në atë çast ndje se i theri kupa e gjurit. “Do ta nxjerr këtë gur djalli”! tha vetë me vete.

E kroi qafën dhe u ngrit në këmbë. E thërriti të shoqen e cila ishte dhënë pas pastrimit gjeneral të shtëpisë, por ajo nuk e dëgjoi. Deshi ta kërkojë të piqte kafe, ta pinin bashkë me të dhe të freskohej para se t’ia niste punës të cilën kishte vendosur ta bënte. Shikoi edhe një herë jashtë. Shiu ishte rralluar, sa s’ishte ndalur dhe ngadalë kishte filluar të kthjellohej. I pa hurdhat plot ujë, të qeta, i pa sythat që i bënin pikat e rralla të shiut aty-këtu. E pa edhe gurin. Këtë gur të mallkuar ku e kishte lënduar gjurin e tij. Dhe, instinktivisht e preku gjurin. Qëndronte para gurit, thuajse ai e provokonte. Iu duk se nga guri dilnin do rreze mburrjeje, një mburrje që vinte nga e panjohura dhe që thjeshtë tallej me të. I dukej se guri i thoshte “ja ku jam, po ti asgjë s’mund të më bësh”. Çfarë të bëj? mendoi. Edhe njëherë ndjeu dhembje në gju. Pastaj, e rrëmbeu një si frymëzim. Përsëri e thërriti të shoqen: “Grua”! tha dhe kësaj radhe ajo shpejt doli para tij. “Grua”, përsëriti Ai, “na e piq nga një kafe, ta pimë së bashku”. Gruaja pa fjalë shkoi, i bëri kafetë dhe u kthye me filxhanët  me kokrra sheqeri të prerë pranë filxhanëve. Ai e mori kafenë e tha: “E dashur, unë do ta nxjerr atë gur nga rruga. Kam vendosur”! dhe i tregoi me gisht kah rruga. “Cilin gur”? e pyeti gruaja. “Një gur është ku pengohem natën, ja ai gur”! i tha duke bërë me gisht. Gruaja shikonte dhe jepte përshtypje se nuk e kishte të qartë se çka është puna. “Si s’e di, aty ku e kam shituar gjurin tim të djathtë. Ja, moj, po t’i nxjerr sytë, ja ku është”, shtoi pak  i prekur pse gruaja e kishte harruar atë gur i cili ia kishte sjellë gjurin në këtë hall.  “Aha”, bëri gruaja me filxhanin në dorë, kur e lexoi habinë në fytyrën e tij. E pinë kafenë, kurse gruaja u ngrit sepse ishte e preokupuar tepër me punët e saj rreth pastrimit të shtëpisë. “Po shkojmë”, tha ajo. “Ku”? e pyeti Ai. “Ti pas gurit tënd, unë pas punëve të mia”, qeshi gruaja dhe u largua.

Ai u ngrit, i mbathi çizmet, e mori një kazmë, një qyski e një çekiç të madh hekuri dhe doli. Shiu tashmë kishte pushuar. Nisi të gërmojë rreth gurit. Dheun e hidhte në anën e majtë të rrugës, që të linte vend të kalojnë njerëzit. Ngadalë dheu grumbullohej, kurse guri u zhvesh mjaft. Atëherë e pa se guri ishte i madh, kurse rruga ishte bllokuar nga dheu. Do ta kem vështirë ta nxjerr këtë gur djalli, mendoi. Pastaj duhet edhe ta pastroj rrugën nga ky grumbull dheu. U ndal njëherë me çekiçin në dorë. Hamendej. Po, megjithatë, e lëshoi çekiçin në tokë, e fshiu me dorë gurin që t’ia gjejë një damar. Dhe, kur e gjeti, i ra me çekiç fort. Guri u thye dhe shkëlqeu një ngjyrë e gjelbër në copën e madhe që u shkëput dhe në vendin e thyer të gurit.

“Grua”, bërtiti Ai. “Zhad, grua! Zhad gjetëm. Tash jemi të pasur”!

“O komshi, çfarë ka ndodhur?”?! pyeti një fqinj që e zgjati kryet përmbi mur të shohë se çfarë është puna, ç’kishte Ai që bërtiste kështu çuditshëm. “Zhad, zhad”, bërtiti edhe një herë Ai. As nuk e dëgjoi fqinjin, as nuk e pa, sepse u alivanos nga e papritura që i doli ky gru gjysmë i çmueshëm e ra në baltë. I përbaltur, mbeti aty i shtrirë. Guri mbeti i zhveshur, rruga e bllokuar nga grumbulli i dheut që tashmë ishte bërë një grumbull i madh balte. Pastaj sa çel e mshel sytë  aty rreth gurit “mbinë” njerëzit si spartët mitikë, që kishin mbirë nga dhëmbët e kuçedrës të cilët sipas këshillave të Atenës dhe Aresit i ka mbjellë Kadmi. Si spartët dikur që u bënë copë e grimë midis vetes, edhe njerëzit u grindën mes vetes. Ai i dëgjoi njëherë si në ëndërr si grindeshin, pastaj e kaploi qetësia e rëndë që e shkakton alivani.

Ai dikur nisi të vijë në vete ngadalë. E ngriti kryet, rreth tij nuk kishte më dhe. Por, e gjeti veten të përbaltur prej thembre deri në kupë të kresë. Shikoi nga guri, as guri nuk ishte aty. Mbështetur për muri i pa kazmën, qyskinë dhe çekiçin. Dreq o punë, çfarë ndodhi?! Mori të çohet, nuk mundi nga dhembja e tmerrshme e gjurit të djathtë. U mbështet me vështirësi në bërrylin e krahut të majtë dhe shikoi përreth. Rruga ishte e rrafshët dhe fare nuk njihej se aty kishte qenë guri ku ai e kishte vrarë gjurin, ai gur zhadi që e bëri të lumtur kur e theu një copë, por aty ku duhej të ishte guri ishin pesë a gjashtë milicë. U mundua të ngrihej, por nuk mundi nga dhembja e gjurit: ia dha edhe njëherë të ngrihej, por kësaj radhe një britmë e tmerrshme urdhri :“Ndal”! e frenoi. Milicët e rrethuan.

“Në emër të popullit, je i arrestuar për grabitjen e pasurisë së popullit”! i tha komandanti i milicëve.

“Cilës pasuri”? pyeti ai i frikësuar.

“E ke vjedhur zhadin e shtetit”!

“Kur e paskam vjedhur”?!

“Atë do ta vërtetojë gjyqi”…

“Desha ta shoh gruan time”!

“Përpara”! i thanë. “S’të duhet gruaja tash, do ta shohësh ti zotin tënd! Ec përpara”!

Pastaj Atë e hodhën në burg.

Në burg e shoqëruan: dhembja e gjurit, ai shkëlqimi i gjelbër i gurit të zhadit, i cili i dukej thuajse është një shëmbëllim i gjallë i flakës së ferrit dhe  malli për të shoqen e miqtë të cilët e kishin harruar. Natyrisht edhe habia: kush ia mori zhadin aq shpejt dhe si ia hodhën kështu…