HISTORI KACAGJELIMESH

Po e nis me paragrafin e një shkrimi të bërë para 25 vitesh:

Në agun e shekullit XX, kur u vu themeli i gjysëmshtetit shqiptar, fatalistit i shpëtoi goja dhe tha: “Ta ruajë Zoti nga shqiptarët!” Dhe pati të drejtë, sepse shqiptarëve të mësuar nën llostin e të tjerëve, u hyri lepuri në bark nga frika e jetës në liri dhe që të nesërmen i grahën dekompozimit të vetvetes.

Kjo e detyroi personalitetin më poliedrik të kohës – Faik Konicën, të shprazë papërmbajtshëm zemërimin në artikullin e sertë “Ç’është liria?”, me të cilin, në fakt, portretoi zhgënjimin e më shumë brezave pararendës dhe jo vetëm…

Ngjashëm vepruan edhe bashkëkohanikët e tij, tejet të pakënaqur me drejtuesit e Atdheut dhe me nivelin e ulët të kulturës politike të bashkëkombësve të pazot për të shpëtuar veten dhe kombin prej kastave hajdutërishte që i binin tim për tim më qafë, secila më sarp se tjetra.

Në stinët e kacagjelimeve të pandalshme ndërvëllazërore pati dhe prej atyre që, nëpërmjet shkrimeve letrare, e lusnin Zotin t’u dërgojë shqiptarëve urgjentisht mend, vullnet, logjikë…, kurse më shpresëthyerit, si puna e Homerit shqiptar – Gjergj Fishtës, e gjykuan më të kollajshme mbushjen e thesit me pleshta se sa kooperativitetin për një qëllim madhor të dy shqiptarëve.

Mjerisht, sot e gjithë ditën, veset tona duken po aq të pashërueshme, historitë groteske dhe energjitë negative të ndërsyera kundër vetvetes gjithashtu.

A është e mundur kjo pas tmerreve që i përjetoi populli ynë nën thundra kurkushësh? Si mund të sqarohet gjithë ky dezintegrim në kohën kur edhe zogjtë e malit e kanë të qartë së vetëm të bashkuar mund të dalim llofkash ku po na kllumin pa hiri: prijësit që dështuan të mbajnë premtimet dhënë të gjallëve dhe atyre që s’janë më; kapitenët që tentojnë të shpërlahen përgjegjësishë 5 më 12-të, duke hedhur supesh zhgune ideologjishë të reja; ata që bëjnë shpëtimtarin tim, tëndin, tonin… duke valëvitur kubarisht flamurin e Skënderbeut, po, për paradoksin e paradokseve, duke e akuzuar atë përjermshëm si armikun më të madh të etnisë; ata në krye të të cilëve qëndrojnë pilotë që s’i grahin dot as trotinetit; ata që presin me tam-tame në radhët e tyre pishmanhoxhët që deri dje i quanin shërbëtorë të tjetrit e hajt bir.

Dreq o punë! Të gjithë politikanët thirren në bashkim, po askush nuk denjon të çlirohet nga kapricjet dhe xhelozitë e pafisnikëruara; të gjithë flasin për pajtim, po askush s’i shmanget interesit që rrallë kalon kufijtë e benevrekëve partiakë.

Situatës së trazuar nga lufta e ashpër brenda llojit i ndihmon temperamenti kolerik që jeton brenda nesh si ilet i së shkuarës, i cili do të reciklohet pashmangshëm gjersa ta kuptojmë se lëngojmë për faj të vetvetes.

Në dallim nga e shkuara kur mund të kuptohej ngecja në udhëkryqet e historisë, sot nuk ekziston asnjë arsye që mund të justifikojë paaftësinë tonë për t’mbijetuar dallgët që sfidojnë anijen shqiptare. Ashiqare: ne kemi nevojë për një Promete me zjarrin në shpirtë, për t’i zbritur në tokë Zeusët e kacagjeluar; për t’i bindur ta braktisin politikbërjen me inate; për t’i detyruar ta flakin maninë e hajgareve dhe kalërimit mbi shpinën e popullit; për t’i mësuar ta perceptojnë në kohën e duhur sa bie sahati, të marin mend prej dështimeve që na mbajnë peng të gjithëve, sepse koha nuk mund të jetë përjetësisht aleati ynë.