Prizren, u trashëgofsh pa trashëgimi!

Monteskieja flet për tri faza kryesore të historisë: atë të egërsisë, barbarizmit dhe fazën e qytetërimit. Natyrisht këto kanë kaluar në mënyrë evolutive, nga më primitivja tek më e arrira.

Po të mos kishte qytetërim s’do të kishte as qytet. Prizren jo se jo. Ndryshe, si do të shpjegohej baltimi i një objekti të posaçëm për pastrimin e trupit (hamamit) në zemër të qytetit apo kulteve të konfesioneve të ndryshme për pastrimin shpirtëror? Lulëzimi i zejeve e madje emërtimi lagjeve të tëra në bazë të zanatit të esnafëve a nuk dëshmojnë edhe më për civilizimin që kishte kaherë ky vend? Atë që e inkorporuam në legjislacionin e shtetit tonë sipas Planit (lexo: verdiktit) të Ahtisarit, përdorimin e shumëgjuhësisë dhe bashkëjetesën multietnike, a nuk e ka promovuar ky qytet përgjatë shekujve? A ta shlyejmë krejt këtë kujtesë kolektive?

U pa si i nevojshëm një ligj që mbron qendrën historike të Prizrenit. U miratua. Ç’ndodhi më pas? Trashëgimia urbane veçse u shkatërrua më tepër. Kur nuk ka vullnet për zbatim të ligjit, kur nuk ka kulturë politike të një qeverisjeje të mirëfilltë, i kotë është çfarëdo ligji. Thjesht, ai mbetet akt juridik formal pa efekt real sepse veç ka humbur qëllimin e nxjerrjes së tij, pra rregullimin e një fushe të caktuar.

Kur janë në pyetje privilegjet, të gjithë pushtetarët në garë me njëri-tjetrin. Mirëpo nuk duhet harruar se e drejta e detyrimi shkojnë paralelisht. Aty ku ka kompetencë, doemos duhet të ketë edhe përgjegjësi.

Komuna në letargji, Ministrisë së Kulturës sigurisht i ka dalë ndonjë punë e papritur, Këshilli për Trashëgiminë Kulturore të Prizrenit pothuajse jofunksional, Qendra Rajonale Për Trashëgimi Kulturore një biçim, prokurorët e zënë duke ndjekur krimin…

Ndërkaq prizrenasi sheh se si dita-ditës po i vyshket bukuria arkitektonike historike e qytetit të zambakut. Prandaj le të jetë më i vëmendshëm se kujt do t’ia besojë herën tjetër kujdesin ndaj këtij kopshti të Kosovës. Zaten, UNESCO –  çok zor.

Deri kur do t’a shpërdorësh durimin tonë?- i paskëshin thënë Katilinës në Senatin e Romës dikur. Aq më akademike bëhet kur citohet në latinisht kjo. Por ka kush e bën këtë, bile edhe merr duartrokitje.

Veç aman, edhe nëse dehemi me historinë e lavdishme të Romës, mos ta marrim si model Perandorin Neron. Prej qytetërimit të mos bëjmë prapakthehu.