Çiklizmi kërkon një qasje strategjike, e jo mbushje të gropave

Qytetarët e Shkupit janë të mësuar të marrin frymë vështirë, kurse Shkupi çdo vit rrënon rekordet në ndotje, por, megjithatë, transporti ekologjik nuk ngjitet një shkallë më lart drejt majës së prioriteteve. Për këtë arsye, zhvillimi i strukturës dhe kulturës së çiklizmit duhet të imponohet si një segment të rëndësishëm për t’u krijuar një model të qëndrueshëm të transportit, si i ka hije një qyteti me aspirata evropiane. Çiklizmi nuk e ngarkon buxhetin e qytetit, ndërsa kursen në një afat të gjatë rrugët, parkingjet dhe transportin publik. Ai ofron përfitime ekonomike duke zhvilluar turizmin e biçikletave, shitjen e biçikletave dhe pjesëve të tyre dhe servisimin e tyre. Transporti pa automjete nuk krijon zhurmë, gazra dhe është një aspekt i rëndësishëm i sigurisë. Përvojat tregojnë se lëndimet dhe pasojat e aksidenteve automobilistike janë më të mëdha dhe më të tmerrshme sesa ato të aksidenteve të biçikletave. Më shumë çiklistë do të thotë më pak makina, më pak zhurmë dhe n; përgjithësi më pak aksidente të trafikut, të cilat shkaktojnë mesatarisht nga 160 vdekje në nivelin vjetor. Një e treta e tyre ndodhin në Shkup.

Velosipedisti

Kemi kushte, nuk ka rezultate

 

80 për qind e territorit të Shkupit është e rrafshët, qyteti ka një klimë solide dhe një temperaturë mesatare prej 13,5 gradë Celsius. Qyteti shtrihet në 1818 kilometra katrorë, është me gjatësi prej 20 kilometrash, me një shtrirje të bulevardeve në formën e shahut dhe me arterie të vogla të trafikut. Por, të gjitha këto parakushte nuk japin rezultate të mira që ky qytet të shndërrohet në një qytet funksional të biçikletave. Çiklistët e Shkupit kërkojnë zgjidhje të realizueshme strategjike dhe një trajtim të barabartë me transportin e motorizuar. Kot janë zgjeruar rrugët nëse nuk respektohen çiklistët, nëse nuk ka një rrjet të organizuar rrugor, i cili tani sanohet sipas nevojës, vetëm gjatë fushatave politike. Mbushja e gropave është me afat të shkurtër dhe nuk është pjesë e tërë imazhit të qytetit. Buxheti i Qytetit të Shkupit për vitin 2015 “peshon” rreth 90 milionë eurosh, ai do të fokusohet kryesisht në riparimin e fasadave, shesheve dhe rrugëve, ndërsa për përmirësimin e rrjetit të çiklizmit do të ndahen rreth 163.000 eurosh.

Shkupi është i mbingarkuar me automjete, çiklistët nuk mund të “marrin frymë”

Në Shkup, problemi më i madh është okupimi i gjithë hapësirës publike. Qyteti në radhë të parë është i dizajnuar për 250.000 njerëz, kurse tani ka rreth 700.000 banorë me nevojat e tyre për lëvizje dhe transporti. Hapësira publike është e mbingarkuar me makina, sidomos trotuaret dhe shtigjet e kuqe për biçikleta. Në vitin 2010 u miratuan masa ligjore për importin e makinave të përdorura, me çka në qytet arritën 50.000 makina, kurse paraprakisht, në vitin 2009 arritën vetëm 3.000 automjete të këtilla. Jozyrtarisht, Maqedonia ka 400-500.000 automjete të regjistruara, nga të cilat një e treta janë në Shkup. Mesatarisht, makinat janë të vjetra nga 11,8 vite, kurse çdo qytetar i Shkupit udhëton në ditë mesatarisht nga 2,1 km“, thotë Nikolla Neshkoski, kryetari i OJQ-së “Eko Logik”.

Në anën tjetër, Neshkoski përkujton se përafërsisht 100.000 njerëz udhëtojnë çdo ditë nga periferia deri në zonën qendrore, kurse rrethorja e ndërtuar, siç thotë ai, në vend se ta zvogëlojë trafikun në 30 për qind, ajo është jofunksionale. Një problem serioz aktual është edhe i ashtuquajturi zgjerimi i rrugëve të Shkupit. Sipas tij, sa më shumë janë më të gjera rrugët, aq më i madh është numri i makinave, ndotja e ajrit dhe zhurma. Sa edhe të zgjerohen rrugët, kurrë nuk do të ketë hapësirë të mjaftueshme për automjetet, pa u rregulluar paraprakisht infrastruktura e biçikletave. Pa shtigjet e duhura të biçikletave, sinjalizimin e duhur dhe ndarjen me këmbësorët, nuk do të ndryshohet situata e pjesëmarrësve në trafik. Shkupi nuk është monopoli i makinave.

Nëseshtojmë korsi në rrugë për t’u ballafaquar me tollovinë e trafikut, ajo është e njëjtë sikur ta lëshojmë rripin sigurues për t’u ballafaquar me trashësinë. Përmes qasjes “dieta rrugore” synohet që një korsi e rrugëve të jepet për transportin publik dhe jo të motorizuar, për biçikletat, e pastaj përmes qasjes “push and pull”, qytetarët të dekurajohen për të përdorur makinat nëpërmjet rritjes së taksave, zonave kufizuese të parkimit…“, propozon Neshkoski.

Shtigjet e uzurpuara dhe me pengesa të biçikletave

Shkupi zyrtarisht ka në dispozicion 60 kilometra shtigje për biçikleta. Por, çiklistët janë të detyruar vetë të ballafaqohen si akrobatë me infrastrukturën, ku në shtigjet e kuqe “ngrihen” billbordë, kontejnerë, shenja, saksi për lule, stacione autobusësh dhe taksish… Shtigje të shënuara ka kryesisht përgjatë rrugëve në lagjet Aerodrom, Karposh dhe Qendër, por ky shpesh është vetëm një improvizim i pastër. Kjo vlen edhe për pjesët e rrugëve“Golloganov”, “Ilinden”, “Sh. Kirili dhe Metodiu”,”Radhët e partizanëve”,”K. J. Pitu”…

Në shumë vende aspak nuk ka shtigje të këtilla, diku ato janë të bashkuara me zonat e këmbësorëve, disa kanë linja të zbehura, disa janë tërësisht të plasaritura apo në vend të linjave të vizatuara horizontale përdoren pllaka të kuqe begatoni. Në rrugën e rindërtuar  “Boris Trajkovski”, megjithatë, ka një shteg të kuq që është i gjerë vetëm një metër, edhe pse, sipas ligjit, shtegu i biçikletave duhet të jetë i gjerë 1,25 metra në një drejtim. Plus, shumë e shpeshtë është situata kur në trotuar është parkuar ndonjë automjet, pronari i të cilit e ka lënë aty me argumentin “kthehem për 5 minuta”. Në të njëjtën kohë, Qyteti i Shkupit ka në dispozicion vetëm 10 automjete – merimangë, të cilat u takojnë ndërmarrjeve publike “Parkingjet e qytetit” dhe “PKQ”.

Çiklistët konsiderojnë që shtegu më i gjatë përgjatë Vardarit prej lagjes Vllae deri në lagjen Aerodrom është solid, por ai nuk është i lidhur me strukturën e trafikut. Nevojitet të paktën edhe 8-10 hyrje. Ai momentalisht nuk është pjesë e rrugëve të trafikut, por shërben vetëm për rekreacion. Për të pasur një mjedis më miqësor për biçikleta, nevojiten shtigje më tërheqëse dhe më të rehatshme që krijojnë më pak stres dhe janë të ndriçuara për xhiro të natës.

Nuk mjafton vetëm të asfaltohet një sipërfaqe e caktuar që të quhet shteg biçikletash. Duhet të ngulet mirë bazamenti i tij dhe asfalti të nivelohet mirë, të jetë i rrafshët dhe të mos ketë gunga. Të ketë një gjerësi dhe një ngjyrë standarde, e jo një distancë standarde nga rruga dhe një ndarje të qartë nga shtegu i biçikletave, siç është shkruar në letër. Të shihet mirë sinjalizimi horizontal dhe vertikal, të rrafshohen skajet e rrugëve dhe skajet e shtigjeve dhe të mos ketë pengesa nëpër shtigjet. Të aplikohen “Zonat 30” ku nuk ka kushte për shtigje të ndara të biçikletave. Të vendosen parkingje për biçikleta para të gjitha institucioneve publike”, thuhet ndër të tjera në shkresën e fundit të komunitetit jo formal “Me biçikletë” për kryetarin e Qytetit të Shkupit, Koce Trajanovski.

Kjo nismë qytetare ekziston gati tre vjet. Çdo e mërkurë e fundit e muajit, ajo organizon ngjarjen e ashtuquajtur “masa kritike“, ku grupe çiklistësh vozisin nëpër rrugët me qëllim që të alarmojnë për kushtet themelore dhe problemet e zhvillimit të çiklizmit. Kjo ngjarje masovike e çiklistëve zhvillohet nëpër 300 qytete në botë dhe është një tubim ku nuk ka liderë dhe nuk ka një organizim formal. Tubimet shpeshherë kanë rezultuar me një presion inventiv, duke ndryshuar politikat dhe pikëpamjet e autoriteteve ndaj çiklizmit.

Pasqyra simbolike – çfarë do të ndodhte nëse çiklistët do t’ua pengonin lëvizjen e makinave, të parkuar në korsinë e rrugës.

tocaci na ulica

Turizmi i çiklizmit në shpejtësinë e parë

Topografia e shkëlqyer e terrenit dhe klima në Shkup mundëson turizmin aktiv me biçikleta pothuajse gjatë gjithë vitit. Grupi i entuziastëve krijues mundësojnë formën aktive të vizitave dhe eksperiencave të qytetit dhe rrethinës. Nga Çarshia e Vjetër e Shkupit, përmes Kalasë, mundësohen vizita të muzeve, vendeve dhe lokaliteteve historike, vozitja e biçikletave dhe ekskursione ditore deri në shpellat dhe galeritë rreth Matkës, Akueduktit Romak. Pastaj mundësohen xhiro me biçikleta rreth Vodnos ose ngjitje në Malin e Zi të Shkupit dhe shikimi i perëndimit të diellit nga fshati Lubanci… Në periudhën e kaluar është themeluar edhe grupi i çiklistëve “Vëllezërit Milton”, përmes të cilit organizohen shoqërime të çiklistëve që janë të karakterit arsimor dhe kulturor.

Ka rrugë lokale, ka peizazhe të bukura përgjatë këtyre rrugëve, ka njerëz të këndshëm të cilët gëzohen kur i shohin të huajt dhe menjëherë fillojnë të bisedojnë me ta… Është shumë e dobishme që ka ujë të pijshëm pranë rrugëve tona. Këto janë gjëra të bukura. Por, turistët me biçikletë nuk e dinë se ku shkojnë. Gjithë vendin e kalojnë më së shumti për dy ditë, me një fjetje. Ndërsa, në të njëjtën kohë, Shkupin shpeshherë e anashkalojnë. Nuk e dinë se ku të vozisin dhe çfarë të shohin“, thotë Bojan Rantasha, ciceroni i çiklistëve për platformat “bicycle.mk” dhe “to4ak.com “.

Bojan Rantasa

 

Për t’u parë në drejtim të përfitimit ekonomik dhe për të krijuar një bazë për të bërë nga çiklizmi një produkt turistik, së pari duhet të shënohet, të vendoset një sinjalizim dhe të lidhet infrastruktura ekzistuese e shtigjeve të biçikletave me vendet atraktive. Sipas Rantashës, turistët kërkojnë edhe unifikimin e tërësishëm evropian të sinjalizimit rrugor. Në Shkup, siç thotë ai, kryesisht vijnë çiklistë individual dhe bëjnë xhiro që kalojnë nëpër Kosovë. Për të arritur në Kaçanik, duhet të kalojnë edhe nëpër Shkup. Rreth 80 për qind e turistëve individual “shëtisin” deri në pjesën jugore të vendit, për arsyen e thjeshtë se nuk ka harta në qytet!

Ka ardhur në Shkup, ka marrë biçikletë në shërbimin e NP “Parkingu i qytetit” ose përmes hotelit apo motelit të tij dhe pastaj do të kërkojë një hartë në Info-qendrën e qytetit për të shkuar në vende interesante. Megjithatë, nuk ka hartë se si të arrijë deri në Matkë, Manastirin e Markos, Katllanovë … Nuk ka asnjë hartë turistike për Vodno! Nëpër cilën rrugë të shkojë deri aty, ku të kthejë…?!“, thotë Rantasha.

Sipas tij, përveç që mungojnë shtigjet e kuqe të shënuara mirë, korridoret e biçikletave janë të fokusuara kryesisht në zonën qendrore. Shtigje të këtilla nuk ka në Draçevë, Radishan, Çair, Gjorçe Petrov, Saraj … Ka rrugë të vogla, kështu që mund nëpër rrugët dytësore të arrihet deri në një vend të caktuar. Në të njëjtën kohë, nëse kërkohet një alternativë për të arritur në Matkë përmes fshatrave Krushopek, Gërcec, për të kaluar nëpër zonën rurale, çiklisti do të duhet të kalojë nëpër një deponi të egër, e cila është më e madhe se deponia e dikurshme “Vardarishte”. Do të vijë ndonjë kamion dhe do të hedhë mbeturinat në rrugën që gjendet mbi lagjen Nerez.

velosipedska tura

 

 

Shumë automjete, pak ajër

Nga Ministria e Ambientit Jetësor, sipas raporteve të dy viteve të fundit, kanë konfirmuar se në nivelin e shtetittransporti rrugor merr pjesë me 28 për qind të emetimeve të oksidit të azotit, me 34 për qind në emetimet e përgjithshme të karbonit monoksid, me 16 për qind në substancat organike, kurse në aspektin e grimcave të ngurta merr pjesë me vetëm 2 për qind. Ata thonë se për pluhurin e rrezikshëm PM 10 një pjesëmarrje më të madhe kanë amvisëritë. Më shumë okside të azotit krijon trafiku, kështu që masat potenciale ndaj mjeteve motorike do të reduktonin pikërisht këto substanca ndotëse.

Velosipedisti 4

Çdo hapësirë e lirë duhet të përdoret për mbjelljen e drurëve të rritur që do të thithin një sasi të madhe të gazrave të dëmshme. Duhet të shkojmë edhe më këmbë, me biçikletë – po, kurse me makinë vetëm kur ka nevojë. Kemi numëruar në rrugë – në çdo automjet të 11-të dhe të 12-të ka nga dy njerëz, kurse të tjerat janë vetëm me një shofer! Nga kjo konstatohet se jemi një komb të pasur“, tha Svetllana Gjorgjeva, udhëheqëse e Qendrës Informative të Maqedonisë për Ambientin Jetësor, në debatin e fundit në lidhje me ndotjen e ajrit.

 

Lajme të ngjashme

Back to top button