Fëmijët e ndërtesës sime

Pedagogu i njohur anglez i shekullit njëzet Aleksandër S. Nil thekson se qëllimi i arsimit është i njëjtë me qëllimin e jetës: të gjendet lumturia. E vetmja gjë që është me rëndësi për të ardhmen e fëmijëve është të jenë të lumtur… Kjo ndoshta është kërkesë e madhe, por në shumë qytete, madje edhe këtu në Shkup, ky qëllim realizohet në një shkallë mjaft të lartë. Por jo edhe në lagjen time.

Pasdite. Kthehem nga  labirintet burokratike nëpër të cilat e kaloj një pjesë të mirë të ditës, i lodhur nga të ecurit nëpër korridoret e shumta dhe nga të ndenjurit në këmbë para sporteleve, por edhe nga fjalët e nëpunësve – “hajde pasnesër, hajde pas një jave”, edhe pse atyre u duhet ta venë vetëm një vulë të vetme, kurse mua më duhet sot dokumenti, sepse nëpunësi tjetër e kërkon sot – dhe pikë. I afrohem ndërtesës ku jetoj, një ndërtesë e lartë, dymbëdhjetë katëshe, e cila ka marrë irnë, ka marrë një pamje që ta bën me dije se këtu mjerimi ka nisur të lëshojë rrënjë, si në korridoret e pafundme kafkiane të burokracisë. E shikoj ndërtesën – e përhirtë. Uji që rrjedh vertikales si banjave nga banesa më e lartë deri te më e poshtmja flasin qartë se ndërtesa është në rrezik nga uji, sepse siç thonë fqinjët tonë sllavë: “Uji i qetë, bregun e rrënon”. Kjo ndërtesë ka probleme të mëdha. Nuk është vetëm uji që kanoset. Është edhe rryma me instalimet e saj të pasigurta, ku prek kush do e kush mbërrin, është edhe higjiena, sepse ka plot njerëz të cilët i lënë mbeturinat pas dyerve nëpër korridore, i lënë shkallëve, hanë në ashensor e i hedhin letrat  dhe, madje-madje, bën vaki që qesen plot mbeturina ta hedhin nga kati i dhjetë, pa u mërzitur se mund ta pësojë ndonjë kalimtar i rastit poshtë. Të gjitha këto ma shtojnë nga një rrudhë në fytyrë.

Vapa lëshon pe nga pak pas dite. Dielli që ngutet kah malet e Sharrit fshihet pas drurëve të parkut të cilët i ka mbjellë një njeri i mirë para nja pesëmbëdhjetë vjetëve. Era e lehtë i lëviz gjethet dhe drita bën figura të ndryshme hijesh prej tyre, bën hije gjethesh që vallëzojnë në murin e ndërtesës. Herë pas here ndërmjet degëve e nxjerr fytyrën e tij të artë dielli, por mrekullia e pamjes nuk është kjo. Nuk është as ajo kaltëri e butë tirkizi që nuk dorëzohet para  errësirës e cila pret pas majave të maleve që ta mbulojë lagjen. Mrekullinë e bëjnë fëmijët e ndërtesës. Ata dalin e luajnë në betonin e bërë copë-copë të rrugicës që e ndan ndërtesën prej rrethojës së parkut. I shikoj ato fytyra e të gjitha më duken sinonime të diellit. Të gjitha janë plot ngrohtësi, dritë e shkëlqim. Fytyra të cilat e ka vështirë t’i nënshtrojë halli që na mban neve të mëdhenjve në pushtetin e tij. Prania e fëmijëve e mbulon me një shtresë lumturie përhimtësinë e ambientit. Ata e kërkojnë lumturinë në mënyrën e vet. Po kërkesa e tyre bie në baltë, kurse ata sillen në rreth dhe nisin që nga fillimi ta kërkojnë.

Jam te dera e hyrjes në ndërtesë. Sa e bëj hapin e parë të hyj brenda ia japin dhjetë a pesëmbëdhjetë hoxhallarë ezanit, me zë të lartë, të lartë, ku ta di unë sa decibelë më lartë se ezani që dikur ia thoshte myezini  hipur në minare. Megjithatë ky zë i sotëm i ezanit i dalë nga teknika, jo nga myezini,  nuk e bën atë atmosferën monumentale të dikurshme të ezanit të natyrshëm. Fëmijët, si janë të ulur, në rrethojë të gjithë lëvizin. “Pse? Pse po lëvizni kështu”? Kurse përgjigjja e tyre është: “Ashtu duhet, kur e thërret hoxha ezanin”! Në atë çast një grua e veshur bukur u drejtohet fëmijëve: “Dëgjoni, me mësuesen!…”. Ajo u drejtohet fëmijëve me sintagmën “me mësuesen”, kurse unë si kureshtar i papërmirësueshëm që jam i hap veshët më shumë se fëmijët. Dua ta dëgjoj se çfarë u thotë mësuesja, të cilën rastësia e solli kur isha unë aty. Nuk më intereson se kah u shfaq ajo aty. Më intereson fjala e saj. Mësuesja vazhdon: “A e dini, me mësuesen, pse ne në gjuhën tonë të bukur shqipe themi: ‘Luaj prej vendi’? “. “Jooo!”, është përgjigjja. Mësuesja shpjegon: “I themi kështu dikujt kur flet keq! Kur flet keq dikush, përfund e ka djallin që e nxit të bëhet i ligë… Ne”, thotë mësuesja, “nuk luajmë vendit kur e thërret myezini ezanin, por e dëgjojmë heshtazi. Ashtu e kemi traditë. Vendit luajmë, ju thashë, kur mundohet djalli të na çojë të bëjmë punë të këqija”! Fëmijët heshtin. E kuptojnë mesazhin. Mësuesja largohet e buzëqeshur pasi  ia lëmon flokët një vajze të vogël bionde e me sy të kaltër, kurse fëmijët e vazhdojnë lojën. Peizazhi përsëri nis të pasurohet me praninë e fëmijëve dhe të drurëve të parkut, të cilëve sivjet shiu që ka rënë shpesh u ka dhënë ngjyrë të gurit emerald. Pastaj qielli u shndërrohet në një kupolë safiri. Fëmijët përsëri janë para dyerve që duhet të hapen për lumturinë e tyre. Por përpara u del dryni i pamundësisë. Dhe, sërish dëshira u bie në baltë.

Si qesh bërë si shtatore nga kërshëria në këtë ngjarje që rrodhi brenda kësaj pamënie, kthjellem pasi largohet mësuesja e moçme dhe pasi fëmijët e vazhdojnë lojën e tyre dhe futem në ndërtesë. Të shkoj në shtëpi. Bashkë me mua vijnë edhe mendimet për fëmijët dhe njëqind pyetje për ta. Pse këta fëmijë e shpenzojnë fëmijërinë e tyre në baltë, në një copë vend, në një si trotuar të betontë, të zhyer e me hurdha plot ujë të përbaltur, prej nga nuk duket asnjë shteg që shpie kah një e ardhme normale. Pse nuk ua shtrin dorën askush? Pse s’bën përpjekje kush ta hap drynin e pamundësisë i cili i mbyll rrugët që shpijnë drejt lumturisë së tyre. Atëherë i shikoj fëmijët, si e kthejnë kokën majtas e djathtas, por shikimi i tyre nuk depërton dot nga ndërtesa e vjetër, nuk del matanë, andej kah rrjedh jeta, ëndrra e tyre është e mbyllur në një thes të zi të hedhur  skaj  ndërtesës e pranë kontejnerëve. Ëndrra e tyre aty është ngujuar. Pak më larg, në një kënd të zhyer, po përsëri brenda kësaj ngushtice të betontë,  me baltë, dëgjohet zëri i etërve të tyre që luajnë domino në kafenenë e lagjes, kurse lart nëpër banesat e vogla – nënat mundohen nga një grusht miell të bëjnë një byrek të madh i cili do t’i ngijë pesë a gjashtë barqe.

E lë ashensorin të shkojë. Kthehem prapa te fëmijët. “A lexoni diçka”? i vetëdijshëm se nuk bëj diçka të hairit që pyes. Ata më shikojnë heshtazi. Era e baltës së bërë nga gjethet e rëna e të kalbura të drurëve të parkut që s’i mbledh kush as në rrugicën e betontë rreth ndërtesës, përhapet e rëndë dhe nuk  lejon të afrohet era e mirë e bimëve që zakonisht  vjen me pasditën  dhe me erën  nga bjeshkët e Sharrit. Fëmijët më shikojnë me habi. “Ejani vocërrakë”! u them. Ata vijnë e presin me atë shikimin kureshtar që sa s’thotë: “Pse na thërriti ky njeri”? Pastaj unë, pa ndonjë hyrje e pa ndonjë përgatitje, po ashtu spontanisht nis t’u tregoj fëmijëve për një shteg të bërë prej drite dhe i cili në të dy anët është i stolisur me lule. (Fëmijët janë të drejtpërdrejtë). U flas pastaj për një krua të argjendtë. Për një lis të gjatë deri te yjet. Për një tren të kristaltë që ecën kurrizit të malit. Për yjet që bien nga lartësitë e gjuhës shqipe në ëndrrat e fëmijëve. Ata, secili për vete, e hap derën e imagjinatës dhe mundohet t’i shpërthejë pengesat e pakapërcyeshme të instaluara para ndërtesës së murrme.

Nuk duket as hyrja e kësaj ndërtese të çuditshme. Pastaj i lë fëmijët të bredhin në hapësirën e imagjinatës së tyre. Kthehem dhe e kërkoj hyrjen të cilën ma ka fshehur mjegulla. Duke e kërkuar, një vajzë e vogël më pyet:

“Sa vjet ke xhaxhi”?

“Nuk e di”, i përgjigjem. “Se, me të vërtetë, nuk e di”.

“Unë kam pesë”, më thotë dhe e tregon dorën e saj me pesë gishta. Në rrezen e diellit që kapërcen nëpër degë dhe e prek dorën e vogël i duken gishtat si prej rubini, kurse buzëqeshja e saj ma qartëson kuptimin e lumturisë që për ne ka qenë i pakapshëm.

“I bëfsh njëqind”, i them unë.

“Jo nuk dua, sepse kur i bën njëqind njeriu, atëherë fluturon lart-lart në qiell e mund të rrëzohem. Mund ta thyej këmbën…”.

Pastaj e shikoj edhe një herë hapësirën ku sillen e ku lozin çdo ditë fëmijët. Sa e ngushtë është. Pastaj e ngre kryet. Qielli lartë – toka e fortë. Habitem se si i lëmë fëmijët të  lozin çdo ditë në këtë copë betoni.  Edhe ajo në tri anë është e rrethuar me mure të larta prej një mjegulle të plumbtë, na e katërta me ndërtesën tonë të përhirtë. Katër anë mburoja, nga të cilat nuk duket e as dëgjohet gjë se çfarë ndodh jashtë kësaj bote të imët të mbyllur e të irnosur.

Më në fund e shoh veten në ashensor. E pyes veten: kush i ka vënë mezhda kësaj hapësire ku do ta kalojnë fëmijërinë fëmijët tonë, larg nga çerdhet, nga fushat e sportit, nga  qerthujt ku bëhet socializimi dhe edukimi përmes programeve të ndryshme humane? Më vjen keq për fëmijët tonë që s’kanë hapësirë tjetër përveç asaj ngushtice të betontë e të rrethuar kështu nga absurdi. Po a çon peshë gjë dhembja ime?

Nuk e di kish është kompetent për lumturinë e fëmijëve tonë që ta pyes kush është përgjegjës për këtë punë, kush duhet ta hap drynin e pamundësisë që fëmijët tonë të ecin drejt lumturisë që u takon si fëmijëve të tjerË?

Shkrimi është shkruar enkas për Portalb.mk. Të drejtat e publikimit i kanë vetëm ©Portalb.mk dhe autori, sipas marrëveshjes mes tyre.