Uzurmishti Im

…se të tona mbeten edhe gjërat që jetojnë në kujtesë më tepër se live…e jona në një mënyrë mbetet krejt ajo që dikur kemi dashur dhe vazhdojmë ta duam, ta ndiejmë të afërt…sado larg që na degdis jeta

Afria me ta daton prej moti, e për mua kjo don të thotë qëkur kam nisur të ndërtoj kujtesën.
Kur i rikthehem vegjëlisë, ajo familje është ndër të parat e cila më bie ndërmend dhe më del para syve si copëza fotosh të vjetëruara.
Im at jo vetëm si djal i vetëm, por edhe si fëmijë i prindërve pa motra e vëllezër, i mbante për të afërt ata që sipas trungut familjar nuk bënin pjesë në rrethet e para fisërore.
Zaten nuk është gjenealogjia ajo që kushtëzon si i perceptojmë dhe i mbajmë familjarët, por vendosës është linku dhe reciprociteti emocional, koha e kaluar bukur dhe memoriet e përbashkëta.

Shkonim shpesh mysafirë  te ta, në atë shtëpi të madhe katrore vendosur anash oborrit të madh që vazhdonte tutje me disa vargje kosherash të bletave, vijën e ujit dhe fushën me të mbjella. Mbjellnin çkamos, por ajo që më ka mbetur si remineshencë janë misrat që nxirrnin krye nga gjethet e mëdha dhe nga ato fijet që lëvizin lehtas fare në buzëmbrëmje. Prej atëherë instinktivisht, siq ndodh me shqisën e të nuhaturit, shija e misrit të zier apo aroma e tij nëpër sheshe në fundverë  më kujton ngrysjen e ditës verore dhe shushurimën e asaj cope fushe në Uzurmishtin e Tetovës.

Kur dyert e hekurta hapeshin me zhurmë për të hyrë vetura, dilnin të tërë për të uruar mirëseardhje: dy shtyllat e shtëpisë që ishin edhe motra edhe kunata, djemtë e tyre me nuset, kalamejtë…Nëna kishte adet të përsërisë që do rrijmë sa për muhabet, aman kësaj herë mos mbetemi për darkë, “vërtet turp”- thoshte më tepër si për vete… Ama pa u ulur për darkë nuk ishte e mundur në atë shtëpi të madhe, kështu që ky insistim i saj para se të dalim nga vetura ishte vetëm ritual, e jo qëndrim që merrej në konsideratë. Pa mundësinë më të vogël për negocim, dy motrat saora përgatisnin diçka, përherë kishin rezerva shpëtimtare artikujsh që saora përfundonin në ato tenxheret e mëdha me pika, mbi qymbetin me dru në kuzhinën verore që atëherë i thonin mutfak…Hynte mandej ndonjëra nga nuset me sofrabezin dhe sofrën në dhomën ku kërcëllonte muhabeti…në bash të vendit baba dhe burrat tjerë, e mandej, përfarërsisht dihej kush ku e kishte vendin, ne tjerët me rradhë rradhiteshim rreth e rrotull,…
Askund tjetër buka nuk kishte atë shije, as edhe më vonë kur rastiste të provoj furrat e vendeve tjera nuk kam hasur në bukë të ardhur aq me tamam, me kore të butë si në të kuqëremtë, me paak krypë…Kundërmonte orizi në tepsi ose më shpesh janija me mish, me shumë zarzavate, me shijen e tëlynit përzier me dhjam që pas therrjes së ndonjë të gjori nga shtalla, ata e mbledhnin në enë të mëdha nga aluminiumi apo druri dhe pikërisht kjo ishte “mëlmesa” e papërsëritshme e specialiteteve të mutfakut. Pas darkës mbeteshin, me nder me thanë, ca si shtresa ndërmjet dhëmbëve, më kuptoni nëse ndonjëherë keni ngrënë diçka me dhjam, prandaj posa sofra pastrohej dhe para se të “demlendisej” çaji, na nxjerrnin pemë nga bahçeja që kishin qëllimin e pastrimit, më efikase tregoheshin mollat…

Ndonjëherë mbeteshim për të fjetur, ne fëmijët mbi dyshekët shtruar në dy dhomat e poshtme, qesheshim e nguceshim derisa na merrte gjumi, kurse nusja më e re ua lëshonte dhomën e saj prindërve të mi e që konsiderohej si nder për mysafirë të veçantë…
Kur shkonim për pushime verore argëtoheshim kryesisht në grupe: im vëlla i madh me moshatarin e vet lexonin Politikin Zabavnik, “Itd” dhe lëshonin long-play me rok muzikë, thuaja nuk dilnin nga dhoma që ishte gjysëm e errët shkaku i perdeve nga pëlhura e gjelbër që mbaheshin të lëshuara kur bënte shumë vapë; vëllau i vogël me mocanikun e vet shetisnin fushave, luanin futboll dhe mendoj se flisnin për femra, merakli të temës ishin që të dytë, kurse kushërira ime dhe unë bënim muhabetet femërorçe, thurrnim pak “tentene” dhe shkonim mysafir nëpër mahallë…
Dy motrat, më e moshuara të cilën e tallnim pa të keq për këmbët e shtrembëruara që shtati i shkurtër ia potenconte akoma më shumë, dhe më e reja me vijë më të hollë trupi, i kam të memoruara  me përparëse gjithmonë, teksa prej oxhakut ngritet shtëllungu i tymit dhe vjen era e mirë.

Të dyjat në moshë të re i kishin martuar për dy vëllezër shumë më të moshuar, pasanikë, me s’e di sa hektar tokë, gjysma e fshatit e tyre paskësh qenë. Herët mbeten vejusha, kujdesen për familjen me punë fushe. Ndonjëherë u bashkangjiteshim kur shkonin për të punuar me rrobet e vjetra, edhe ne me aso uniforme, ktheheshim diku para perëndimit të diellit, “Si e kalova pushimin veror”; kur lanim krahët deri në bërryl në çeshmen me pompë jashtë afër mutfakut na digjnin gërvishtjet prej kallinjëve ku mbledhnim groshë dhe humbasnim me të qeshura duke luar demek si Indianë…
Ashtu kënaqeshim qoftë kur shkonim për shkurt apo për pushime, në shtëpinë e madhe me zemër të gjerë, ku jetonin bashkë tre gjenerata, asgjë për t’u habitur asokohe. E veçanta e kësaj qëndronte në faktin se bëhej fjalë për kushërinj, njëri bile kishte dhe djalin e martuar, dhe pasanikë ishin, por për pasuri të veten e konsideronin muhabetin dhe vazhdonin të jenë në bashkësi, anise mundeshin të ndërtojnë shtëpitë e tyre kur të dëshironin…
Askush asnjëherë nuk dëgjoi asnjë ankesë për jetën e tyre të përbashkët, as nga ata që ishin të një gjaku, e as nga nuset…
Ata rrezatonin me hijeshinë e raportit të mirë. 
Të lidhur me  njëri-tjetrin nga qejfi, e jo zori.
Të sigurtë në qetësinë që e ndërtonin dhe e përçonin tek secili që hynte në shtëpinë e madhe me zemër të madhe.
E tillë ishte shtëpisa e cila tash shërben vetëm për rrangullina dhe për procesin që i duhet Jonuz agës për ta paketuar mjaltën prej koshereve deri në kavanozë.

Ajo harmoni, ngrohtësi marrëdhëniesh (që vazhdon edhe sot me gjeneratat e reja në dy shtëpitë e reja në cepin e oborrit) si film i ngadalësuar, me detaje që janë vragëzuar dhe përnjëherë kur vjen momenti dalin prej aty ku kemi harruar që qenkan strukur, m’u shfaq si nëpër shirit në ditën e mortit të tezes Vahide. 
Kur je i pikëlluar, kurse dita qëllon me diell, të duket sikur ka tepër diell, nuk i rri mirë ditës me pikëllim.
Siq ishte dita e përcjelljes së fundit së tezes sime Vahide.