Harresa do të na gllabërojë

Jam ulur pranë kompjuterit dhe “po e dëgjoj muzën”.  Edhe ngutem. Më duhet ta kryej punën se jam në cajtnot. Por…  Atje nga dera e hapur, vjen një aromë dhe si duket ia merr mendtë muzës e më shpërqendron edhe mua. Ikën muza, ngrihem unë. Zgjohet kërshëria.  Nga më vjen kjo erë e mirë? Dal nga dhoma e punës i shtyrë nga mosdurimi. Dhe, kur dal para derës së hapur të kuzhinës, ç’të shoh: në shtreth –  një shportë me mollë Prespe. E harroj atë sikletin që ta jep ndjenja kur je vetëm në shtëpi e kur e dëgjon vetminë si të ushton në vesh si gjinkallë. O Zot çfarë mollësh! Mollë Prespe më! Të verdha si floriri! Era e mirë e tyre sa s’më deh. Më duket se Fryma e Mirë i ka sjellë aty apostafat për mua. Faleminderit Perëndi!

E marr një ta ha, pa e larë fare që të mos ia largoj aromën e fëmijërisë. Po magjia që krijon pamja më thotë: prit! Rrinë mollët para meje të renditura bukur në shportën e madhe dhe e shpërndajnë erën e mirë. Unë kam harruar se një e kam në dorë. Era e mirë e tyre dhe bukuria më largojnë krejt nga puna. Pastaj nisin e m’i shpalojnë disa kujtime të fjetura të  viteve që kanë ikur qëmoti. Më duket se nga pak edhe më qortojnë: si ke mundur ta harrosh atë pamëni që ta mbushte zemrën me emocione? Agimi gazmor i asaj kohe sa ka çelur. Po njerëzit tashmë janë në fushë. E hap dritaren dhe e dëgjoj fishkëllimën e trenit që vjen nga larg.  Pastaj shfaqet dielli dhe e mbush dhomën me dritë. E mbyll dritaren dhe e ndiej erën e mirë të mollëve të Tetovës, me të cilat nënat tona i zbukuronin dhomat duke renditur në rafte.  Tash më është “turp” të renditen mollë në vitrina. Ato janë zëvendësuar me parfumet që vijnë nga Dubai. Dhe, sa herë që sot gjendem në ndonjë dhomë e ndjej një kotësi, sepse era e mollëve të Tetovës nuk mund të zëvendësohet me asgjë.

I shikoj mollët e dhomave të dikurshme me rafte dhe notoj në krahët e nostalgjisë. E shoh veten të kthyer prapa për shumë vite: në shtëpinë ku jam rritur. Raftet plot mollë Tetove, era e luleve të fushës, e trëndafilave dhe bukuria e dorëzonjave me të cilat gratë i zbukuronin dhomat. Dhe, natyrisht i shoh fjalët shqipe si fluturojnë si flutura mbi syzezat që i mbillnin gjyshet e vyeshme. Të gjitha këto duken si zogj me krahë të thyer.

Ishte festë dikur kur fëmijët dilnin kurtinave dhe mblidhnin vjollca ose këpusnin ndonjë trëndafil a ndonjë jargavan që t’i gëzojnë nënat e tyre ose kur bënin ndonjë tubëz të vogël me lule fushe dhe ua falnin nuseve t’i venë në vesh. Dridhej ajri nga vapa pranverore dhe lulet e kaltra dukeshin si gurëz safiri në veshët e nuseve kur i vinin si stoli atëherë, jo si sot kur gratë e reja stolisen me cikërrima prej plastike dhe stërlodhen duke bredhur rrugës së plastikave në Shkup, duke e kërkuar shëmtinë që e ofrojnë bizhuteritë kineze në vend të luleve të visoreve shqiptare!

Kthehem te kompjuteri dhe shikoj se çfarë kam shkruar. E lexoj. Nuk e di ku kam mbetur. Nuk mund ta vazhdoj punën. Nuk më lënë kujtimet. Mollët e Prespës më dehën e më kthyen shumë vite prapa. O Zot, u hapën dyert e kujtimeve duke e ngritur perden e një atmosfere të paparë idilike  të trashëgimisë sonë. Dhoma me erën e mirë të mollëve të Tetovës, mysafirët të ulur në krye të vendit, tufat me jargavanë, me trëndafila të kuq erëmirë, me vjollca, lule fushe, sofra, kurorat e qershive, të kumbullave, të mollëve, të kajsive, të gjitha të mbuluara me lule të bardha, me ngjyrë lilaku… Një rend kombëtar ku kishte hapësirë të mjaftueshme të qarkullonte e lirë gjuha shqipe, pa marrë parasysh kërcënimet e pushtetit. Në një qosh të dhomës është arka, ndërsa në murin ku është kryet e vendit i zoti i shtëpisë e ka dollapin me kafe, sheqer dhe cikërrima të tijat personale, për mysafirët të cilët kur vijnë e evokojnë me këngë të kaluarën, qëndresën e të parëve tonë duke e ngritur atë si mburojë përballë trysnive për asimilim.

Dikur, kur  e kalova pragun e fëmijërisë mendoja se ajo arkë dhe dollapi i të zotit të shtëpisë ishin bërë për t’i ruajtur kujtimet dhe se edhe njëri edhe tjetra do të qëndrojnë aty përgjithmonë për të dëshmuar përjetësinë shqiptare.

Mirëpo… Mirëpo koha griu çdo gjë dhe e hodhi në pluhurin e harresës edhe dollapin, edhe arkën, edhe mollët e Tetovës. O Zot, ku ta dish se çfarë do të ndodhë më tutje? Vjollca ka vite e vite që nuk kam parë. Trëndafila të kuq të dikurshëm erëmirë me siguri nuk ka askund. Trëndafilat e sotëm janë si prej plastmase. As erë kanë e as që më duken trëndafila. Po as nuset nuk venë lule në vesh. Dhe… Dhe,  mysafiri shkon duke u bërë emër kuptimi. Nuk janë as të urtit tonë që i bënin ndejat të ngjashme me ato të Sokratit. Kryet e vendit në dhomë nuk ekziston. Në vend të tyre janë aktivistët partiakë dhe debatikët e Blendit.

Kjo që po e lejojmë harresën të na gllabërojë të kaluarën është katastrofë kombëtare. Do të na pyesin nipërit: ku i keni faltoret ju, ku i keni xhami, kisha, teqe, varreza, përmendore? Ku e keni leksikun, këngët, lojërat popullore, këngët popullore për fëmijë? Ne nuk do të kemi se çfarë t’u themi. Nuk kemi përgjigje. Nuk kemi institute ku ruhet fjala shqipe, ku ruhet era e mirë e mollëve, kur ruhet kënga e bukur shqipe, kurse faltoret një nga një po i rrafshojmë dhe i mbulojmë me shtresa të trasha betoni e kiçi.

Ngrihem. Nuk më shkon, them. E lë punën. Nuk më lë mallëngjimi të punoj. Dhe, shqetësimi për brezat që vijnë pa ditur gjë për të kaluarën.

Shkrimi është shkruar enkas për Portalb.mk. Të drejtat e publikimit i kanë vetëm ©Portalb.mk dhe autori, sipas marrëveshjes mes tyre.