AGIMI I BËRË SHIRAZ

Ditë e bukur vjeshte. Pas shirave që na kanë lodhur. Eci kryeulur rrugëve të njërës nga lagjet tona të përhimëta, të izolimit, të një jete paralele… Në Seravë.  (Me të vërtetë ku mbeti krenaria?). Kur hyn në Seravë, thua nuk je në Shkup, këtu ora me siguri ecën ndryshe dhe tregon një kohë e cila nuk ecën binarëve të kohës së mbarë botës, këtu çdo gjë flet për pasiguri, përkundër lagjeve të Shkupi ku ngrihen përmendoret e mëdha e ku koha e ndjek Evropën, këtu çdo gjë të paralajmëron për paparashikueshmëri, për dallim nga lagjet e Shkupit në anën e djathtë të Vardarit që notojnë të qeta në rehati… U ndala, e pashë mirë një shtëpi, e cila e kishte derën dalëse të dhomës menjëherë në asfalt. Dhe, sa u afrova, dera u hap, do të kisha thënë duke vajtuar, këëëërrrrccccc dhe nga dhoma doli një grua që mezi i lëvizte këmbët e bashkë me të doli edhe era e lagështisë, e mykut. Nga dritarja e hapur e kësaj shtëpie, si porositur e dëgjoj një këngë:

“Mora rrugën për Janinë
isha vetëm
bashkë me arabaxhinë
atje ma zunë pusinë
isha vetëm
copa-copa ma bënë mëlçinë”…

Më duket se këngëtari u vë nga një theks prekës fjalëve Arabaxhinë!… Pusinë… Mëlçinë!…  Fjalë-emocione, fjalë pelin, helm. Secila nga këto fjalë zë vend këtu si tulla në mur. Notat e dhembshme të këngës  e dendësojnë pikëllimin i cili e ka pushtuar lagjen dhe shpërndahet si jehonë nëpër çdo kënd, çdo birucë të këtij labirinti pre lagjeje. Ndjehem disi i rraskapitur. Po krenaria? A pyeta ku mbeti krenaria? Kujt t’i shes krenari këtu? I them vetes: pse shkoj në këtë lagje? Pse? Pyes, po e di. Janë gjëra të forta, thuajse magnetike ato që më çojnë që ndonjëherë t’i shkel sokakët e kësaj lagjeje. I ballafaquar me mjerimin që s’i hiqet qafe popullit tonë, me lagjen më lidhin marrëdhënie komplekse. Më çon atje ndoshta, diçka që kërkon prej meje t’i dobësoj bindjet se këtu ka vetëm njerëz të këqij, se këtu ka mbetur e konservuar koha e Turqisë në arkitekturë nga kohët e shthurjes së saj, më çon, ndoshta, nevoja që ka njeriu për kohën e humbur,  për të kaluarën kur kjo lagje e kishte së paku krenarinë. Radhiten pastaj plima-plima fjalish ta arsyetojnë vizitën që ia bëj lagjes në të cilën nuk jetoj.

Vazhdoj të eci. Në njërin nga këndet e epërme të një shtëpie të ulët, me mure të plasaritura, pak më lartë, qëndron një tabelë me emrin e rrugës “Kosta Abrasheviç”. Kjo është njëra nga dy rrugët kryesore të lagjes. Rruga kryesore – “Kosta Abrasheviç”, e asnjë banor serb këtu s’ka! As rrugët anësore nuk shoh të kenë emra të personaliteteve  shqiptare. Po pse më habit kjo punë? Jo s’më habit fare. Këtu emrat e personaliteteve të historisë se shqiptarëve janë të ndaluar, nuk lejohen t’i stolisin rrugët, sheshet, shkollat. Ashtu tregojnë përpjekjet  e shkollave të komunës së Çairit të cilat kërkojnë që t’i ndërrojnë emërtimet. Kot mundohen. Nuk ndihmon ndonjëherë as ministri shqiptar. Këtu duket se një inspektor joshqiptar ka më shumë pushtet  se një ministër shqiptar. A thua çfarë ka ndërruar nga koha e ish Jugosllavisë kur janë në pyetje të drejtat e shqiptarëve për gjuhën, kulturën, traditën?… Asgjë. Këtu ashiqare Jugosllavia është ulur këmbëkryq e nuk ia lëshon rrugën kohës së re që kalon shtigjeve demokratike të Evropës. I pyes njerëzit kush është Kosta Abrasheviçi, askush s’e di, por vetëm habiten pse i pyes. Njëri më drejtohet: “Nuk e njoh… Kush asht be Abrasheviçi”?

Vazhdoj më tutje. Pluhur e hurdha të mbushura me baltë. E ngre kryet – dritaret e imëta të shtëpive të vogla – të hapura. Brenda njerëzit i shohin ëndrrat e tyre të këqija e ndoshta edhe ndonjë të mirë.  Unë, për vete, nuk do të kisha dashur ta shoh ndonjërën nga ëndrrat e tyre. Më bëhet se janë ëndrra ku edhe nëpër lule doemos të ketë ndonjë gjarpër të cilin e ka hedhur aty dora e huaj. Pastaj përnjëherë si zgjua bletësh e mbushin rrugën Kosta Abrasheviç fëmijët që kthehen nga shkolla. Më largojnë nga këto mendime. I dëgjoj fëmijët. Biseda e tyre më duket si kënga e harabelave në dritën e parë të mëngjesit. Herë ngucen, herë i shoh të përqafuar. Pastaj, para se të shpërndahen nga rruga “Kosta Abrasheviç” nëpër sokakët e tyre, para se të treten prapa lakut të parë, lakut të dytë a të tretit, më bien në vesh emrat, që i numëroj derisa e kalojnë e thërrasin njëri tjetrin me ndonjë shaka të butë kur kalojnë pranë meje në rrugën “Kosta Abrasheviç”: Elmedina, Tuvana, Amar, Burak, Bushra, Esrar, Fejsal, Fexharudin, Myejed e të tjerë, të ngjashëm. Emra të huaj, të largët, duke u nisur nga emri i rrugës, i Kostës, e deri te Myejedi. Si për inat imagjinata atëherë m’i nxjerr fëmijët me çallma e me ferexhesi në pëlhurë të filmit. Sa të bukur që janë këta fëmijë, kjo veshje e huaj do t’i shëmtonte! Nuk do të kisha dashur t’i shoh fëmijët tanë “në këtë edicion”. Pastaj kërshëria! Nuk më lë të qetë. E pyes njërin nga fëmijët që e luhat çantë e madhe:

“Si të quajnë, o pëllumb”?

“Ubejd”!

Nuk ndjehem mirë. Nuk e di pse, më duket se djalit të vogël më shumë i shkon emri Pëllumb.

Rrugës më rrëmben një frikë se këtu vlerat përmbysen. Dikush e ka kthyer ujin në mulli të huaj. Nuk është më si dikur në kohët e përpjekjeve të mëdha për rrumbullakimin e identitetit shqiptar, të përpjekjeve për ruajtjen e shqiptarësisë që ka frymuar në këto anë mijëra vjet. Në fund të udhës e takoj një të njohshëm. Ai ma bën të vërtetë druajtjen. Më thotë:

“Këtu një Agim e ka ndërruar emrin. Është bërë Shiraz!

Shkrimi është shkruar enkas për Portalb.mk. Të drejtat e publikimit i kanë vetëm ©Portalb.mk dhe autori, sipas marrëveshjes mes tyre.